Φρουκτόζη: Δυσανεξία και τροφές

3 ΛΕΠΤΑ

Τι είναι η φρουκτόζη;

Η φρουκτόζη είναι ένα φυσικό σάκχαρο που ανήκει στην ομάδα των υδατανθράκων που ονομάζονται μονοσακχαρίτες. Η φρουκτόζη βρίσκεται στα φρούτα, σε ορισμένα λαχανικά και στο μέλι.

Τι είναι η δυσανεξία στη φρουκτόζη;

Η δυσανεξία στη φρουκτόζη είναι η αδυναμία κάποιων ανθρώπων να απορροφήσουν τη φρουκτόζη. Υφίστανται δύο τύποι δυσανεξίας στη φρουκτόζη:

  1. Κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη
  2. Διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη

Τι είναι η κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη;

Η κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη είναι γενετική διαταραχή στην οποία λείπει το ένζυμο για τη διάσπαση της φρουκτόζης. Το ένζυμο αυτό λέγεται αλδολάση Β, βρίσκεται στο ήπαρ (συκώτι) και βοηθά στη μετατροπή της φρουκτόζης σε ενέργεια (Σχήμα). Η δυσανεξία στη φρουκτόζη οφείλεται στο αυτοσωμικό υπολειπόμενο γονίδιο ALDOB. 

Κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Διάγνωση

Δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς τα διαγνωστικά κριτήρια της κληρονομικής δυσανεξίας στη φρουκτόζη. Η κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη θα πρέπει να διερευνάται στους ασθενείς με συγκεκριμένες κλινικές εκδηλώσεις που αναλύονται παρακάτω (έπειτα από την έκθεση μέσω της δίαιτας σε φρουκτόζη, σακχαρόζη, σορβιτόλη και σουκραλόζη), με μεταβολικές διαταραχές, και με κληρονομικό ιστορικό δυσανεξίας στη φρουκτόζη. Οι κλινικές εκδηλώσεις μπορεί να είναι μη ειδικές και η διάγνωση μόνο μέσω των κλινικών εκδηλώσεων είναι δύσκολη. Για τον γονιδιακό έλεγχο, συνήθως απαιτείται βιοψία ήπατος.

Κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Συμπτώματα

Οι περισσότεροι άνθρωποι με κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη ξεκινούν να εμφανίζουν συμπτώματα από την βρεφική ηλικία και σπανίως πρωτοεμφανίζονται συμπτώματα στην ενήλικη ζωή. Κάποια συνήθη ευρήματα (συμπτώματα και σημεία) περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

Κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Μεταβολικές διαταραχές

Οι χαρακτηριστικές μεταβολικές διαταραχές της δυσανεξίας στη φρουκτόζη περιλαμβάνονται στον παρακάτω Πίνακα.

Μεταβολική διαταραχήΣυγκέντρωση του μεταβολίτη στο αίμαΤιμές αναφοράς
ΥπογλυκαιμίαΓλυκόζη <60 mg/dL70-120 mg/dL
Γαλακτική οξέωση στο αίμαΓαλακτικό οξύ >2,5 mmol/L0,5-2,2 mmol/L
ΥποφωσφαταιμίαΦωσφορικό <5 mg/dL5-8,8 mg/dL
ΥπερουριχαιμίαΟυρικό οξύ >5 mg/dL2-5 mg/dL
ΥπερμαγνησιαιμίαΜαγνήσιο >2,6 mg/dL1,6-2,6 mg/dL
ΥπεραλανιναιμίαΑλανίνη >439 nmol/mL143-439 nmol/mL

Είναι επικίνδυνη η κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη;

Η κληρονομική διαταραχή στη φρουκτόζη μπορεί να είναι επικίνδυνη. Η μη διασπασμένη φρουκτόζη μπορεί να συγκεντρωθεί στο σώμα και να προκαλέσει βλάβη στο ήπαρ και τους νεφρούς. Άλλες σοβαρές επιπτώσεις περιλαμβάνουν: επιληψία, κώμα και οργανική ανεπάρκεια.

  • Ουρική αρθρίτιδα
  • Ηπατική ανεπάρκεια
  • Αιμορραγία
  • Υπογλυκαιμία
  • Θάνατος

Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε περίπτωση φαρμακευτικής αγωγής (πχ. σιρόπια, κλύσματα), διότι πολλά σκευάσματα περιέχουν έκδοχα με γλυκαντικές ύλες που αντενδείκνυνται στην περίπτωση κληρονομικής δυσανεξίας στη φρουκτόζη.

Τι είναι η διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη;

Η διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη ονομάζεται και δυσαπορρόφηση της φρουκτόζης. Η διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη δεν προκαλείται από ηπατική έλλειψη του ενζύμου αλδολάση Β, απλά τα κύτταρα του εντέρου δεν μπορούν να διασπάσουν όλη την ποσότητα της φρουκτόζης που καταναλώνεται.

Διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Αίτια

Το σώμα μας έχει ένα όριο που μπορεί να διασπάσει και να απορροφήσει τη φρουκτόζη. Το όριο αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και είναι μη μετρήσιμο. Η ικανότητα του οργανισμού να απορροφήσει τη φρουκτόζη μπορεί να επηρεάζεται και από τις παρακάτω καταστάσεις:

Σε αντίθεση με την κληρονομική που εκδηλώνεται στα βρέφη, η διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη εκδηλώνεται κατά την ενήλικη ζωή.

Διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Συμπτώματα

Η μειονεκτική δυσαπορρόφηση της φρουκτόζης αφορά τη φρουκτόζη που δεν έχει υποστεί την διαδικασία της πέψης στο 100%. Η φρουκτόζη καταλήγει στο παχύ έντερο όπου υφίσταται τη ζύμωση από τη φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου. Τα συμπτώματα της δυαιτητικής δυσανεξίας στη φρουκτόζη είναι παρόμοια με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, όπως:

  • Φούσκωμα
  • Μετεωρισμός
  • Αέρια στο στομάχι και στο έντερο
  • Διάρροια
  • Πόνος στο στομάχι ψηλά
  • Πόνος στην κοιλιά

Διαιτητική δυσανεξία στη φρουκτόζη: Διάγνωση

Η διάγνωση της διαιτητικής δυσανεξίας στη φρουκτόζη είναι αρκετά δύσκολη. Έχουν χρησιμοποιηθεί τεστ αναπνοής όπου μετράται το μεθάνιο και το υδρογόνο της εκπνοής έπειτα από την κατανάλωση διαλύματος που περιέχει φρουκτόζη.

Τροφές με φρουκτόζη

Η φρουκτόζη περιέχεται στα φρούτα αλλά και σε πολλά τρόφιμα και φάρμακα για βελτίωση της γεύσης.

Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη είναι οι εξής:

  • Γλυκαντικά όπως αγαύη, μέλι, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, σιρόπι σφενδάμου, μελάσα και ζάχαρη φοίνικα ή καρύδας
  • Χυμοί φρούτων
  • Φρούτα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη όπως μήλο, σταφύλι, καρπούζι, μάνγκο, αχλάδι και ντομάτα
  • Λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη όπως αρακάς, σπαράγγια, κολοκυθάκια, αγκινάρα, πράσο, μπάμιες, μανιτάρια και πιπεριά
  • Αναψυκτικά

Τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη είναι οι εξής:

  • Εσπεριδοειδή όπως λεμόνι, λάιμ, μανταρίνι και πορτοκάλι
  • Αβοκάντο
  • Μούρα όπως φράουλες, βατόμουρα και κράνμπερι
  • Μπανάνα
  • Μαρούλι
  • Φασολάκια
  • Πεπόνι
  • Ανανάς
  • Ακτινίδιο

Βιβλιογραφία

  1. Gaughan S, Ayres L, Baker PR II. Hereditary Fructose Intolerance. 2015 Dec 17 [Updated 2021 Feb 18]. In: Adam MP, Everman DB, Mirzaa GM, et al., editors. GeneReviews® [Internet]. Seattle (WA): University of Washington, Seattle; 1993-2022.
Τελευταία ενημέρωση: 12 Οκτωβρίου 2022, 19:23

Dr. ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝ. ΖΑΒΟΣ

Γαστρεντερολόγος - Ηπατολόγος, Θεσσαλονίκη

Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Μετεκπαιδευθείς στο Universitair Medisch Centrum Utrecht, Ολλανδία

Πρώην Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού