Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα: Διατροφή / Δίαιτα
Τι είναι η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;
Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα είναι μια χρόνια ανοσολογική πάθηση στην οποία ο οισοφάγος δυσλειτουργεί λόγω υπερβολικής συγκέντρωσης ηωσινοφίλων (ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων). Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως:
- Δυσκαταποσία (δυσκολία κατά την κατάποση)
- Ενσφήνωση βλωμού (μπουκιάς) στον λαιμό
- Αίσθημα καύσου που δεν βελτιώνεται με φάρμακα για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Πόνος στο στήθος ή πόνος στην κοιλιά
- Ανορεξία ή ανεπαρκής ανάπτυξη (σε παιδιά)
Η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα συχνά σχετίζεται με τροφικές αλλεργίες, αν και οι αντιδράσεις είναι συνήθως καθυστερημένες (μεσολαβούνται από φλεγμονώδη κύτταρα) και όχι άμεσες (IgE-εξαρτώμενες). Αυτό σημαίνει ότι οι συνήθεις αλλεργιολογικές εξετάσεις (όπως δερματικά prick τεστ) μπορεί να μην εντοπίζουν πάντα τα τρόφιμα που προκαλούν το πρόβλημα.
Πώς θεραπεύεται η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;
Οι θεραπευτικές επιλογές για την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα περιλαμβάνουν:
- Διατροφική παρέμβαση – Αποφυγή τροφών που προκαλούν αλλεργικού τύπου φλεγμονώδη αντίδραση
- Φαρμακευτική αγωγή – π.χ., αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), τοπικά στεροειδή (π.χ., από του στόματος φλουτικαζόνη ή βουδεσονίδη) ή βιολογικούς παράγοντες (όπως το dupilumab)
- Ενδοσκοπικές επεμβάσεις – Για τη διάνοιξη τυχόν στενώσεων στον οισοφάγο
Για πολλούς ασθενείς, ειδικά για παιδιά, η διατροφική παρέμβαση είναι η προτιμώμενη πρώτης γραμμής θεραπεία, καθώς με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η μακροχρόνια χρήση φαρμάκων ενώ επιτυγχάνεται αποτελεσματική αντιμετώπιση της φλεγμονής.
Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα: Διατροφή / Δίαιτα
Η διατροφή στην ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα περιλαμβάνει την αποφυγή συγκεκριμένων τροφών που προκαλούν φλεγμονή. Υπάρχουν 3 κύριες προσεγγίσεις:
1. Εμπειρική δίαιτα αποκλεισμού τροφών
Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος, όπου αποκλείονται από το διαιτολόγιο πρώτα τα τρόφιμα που πιο συχνά προκαλούν ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Οι επιλογές περιλαμβάνουν:
- Αποκλεισμός 1 τροφής (1FED): Αποφυγή μόνο του αγελαδινού γάλακτος (το πιο συχνό αλλεργιογόνο)
- Αποκλεισμός 2 τροφών (2FED): Αποφυγή αγελαδινού γάλακτος και σιταριού/γλουτένης
- Αποκλεισμός 4 τροφών (4FED): Αποφυγή αγελαδινού γάλακτος, σιταριού, αυγών και σόγιας/όσπριων
- Αποκλεισμός 6 τροφών (6FED): Αποφυγή αγελαδινού γάλακτος, σιταριού, αυγών, σόγιας, φιστικιών/ξηρών καρπών και θαλασσινών
Αποτελεσματικότητα:
- Περίπου 40-70% των ασθενών ανταποκρίνονται στις εμπειρικές δίαιτες
- Το αγελαδινό γάλα είναι το πιο συχνό αλλεργιογόνο τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες
- Πολλοί ασθενείς βλέπουν βελτίωση των συμπτωμάτων και μείωση της φλεγμονής στις βιοψίες μετά από 6-8 εβδομάδες
2. Διατροφή αποκλεισμού με βάση τα τεστ αλλεργίας
Αυτή η προσέγγιση χρησιμοποιεί αλλεργιολογικά τεστ (prick τεστ, αίματος ή patch τεστ) για να εντοπίσει πιθανά αλλεργιογόνα. Ωστόσο, αυτά τα τεστ δεν είναι πάντα αξιόπιστα για την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, οπότε αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται λιγότερο σήμερα.
3. Στοιχειακή διατροφή
Περιλαμβάνει την αντικατάσταση όλων των τροφών με ένα εντερικό διάλυμα βασισμένο σε αμινοξέα (χωρίς πλήρεις πρωτεΐνες). Ενώ είναι πολύ αποτελεσματική (μέχρι 95% ποσοστό επιτυχίας), είναι εξαιρετικά περιοριστική και δύσκολη για τους περισσότερους ασθενείς, ειδικά τους ενήλικες. Συνήθως χρησιμοποιείται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις ή όταν αποτυγχάνουν άλλες θεραπείες.
Πώς να επιλέξω ποια δίαιτα να ακολουθήσω εάν έχω ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα;
- Για τους περισσότερους ασθενείς, συνιστάται να ξεκινήσουν με την αποφυγή του αγελαδινού γάλακτος (1FED), καθώς είναι ευκολότερο να τηρηθεί και αποτελεί αποτελεσματική αντιμετώπιση για πολλούς ασθενείς με ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα
- Αν τα συμπτώματα επιμένουν, μπορούν να αποκλειστούν επιπλέον τρόφιμα (όπως σιτάρι ή αυγά) σταδιακά
- Ο διαιτολόγος έχει την μέγιστη συμβολή στην αντιμετώπιση της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας καθώς μπορεί να βοηθήσει στη διασφάλιση της σωστής διατροφής καθώς θα αποκλείονται από το διαιτολόγιο τα τρόφιμα που ευθύνονται για την ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα
Επαναφορά τροφών σε ασθενείς με ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα
Αν τα συμπτώματα βελτιωθούν μετά τον αποκλεισμό, τα τρόφιμα επαναφέρονται ένα-ένα, ακολουθούμενα από ενδοσκόπηση για έλεγχο της φλεγμονής. Αυτό βοηθά στον εντοπισμό των προβληματικών τροφών.
Σημαντικές παρατηρήσεις:
- Αν ένα τρόφιμο προκαλεί συμπτώματα, θα πρέπει να αποφεύγεται μακροπρόθεσμα.
- Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να αναπτύξουν IgE-εξαρτώμενες αλλεργίες (όπως αναφυλαξία) μετά την επαναφορά ενός τροφίμου που στο παρελθόν ήταν καλά ανεκτό. Αν έχετε ιστορικό σοβαρών αλλεργιών, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει ελεγχόμενη δοκιμασία επανεισόδου τροφής στο διαιτολόγιο.
Προκλήσεις της διατροφικής θεραπείας στην ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα
- Διατροφικές ελλείψεις – Η αποφυγή πολλαπλών τροφών μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη βιταμινών/μετάλλων και ιχνοστοιχείων. Ο διαιτολόγος μπορεί να βοηθήσει στον σχεδιασμό ισορροπημένων γευμάτων.
- Επίδραση στην ποιότητα ζωής – Οι αυστηρές δίαιτες μπορεί να είναι δύσκολες κοινωνικά και συναισθηματικά, ειδικά για παιδιά.
- Κίνδυνος υποτροπής – Τα συμπτώματα μπορεί να υποτροπιάσουν αν επανεισαχθούν στην διατροφή τα αλλεργιογόνα τρόφιμα.
Προοπτική μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης της ηωσινοφιλικής οισοφαγίτιδας
Σε αντίθεση με τις κλασικές τροφικές αλλεργίες (που συχνά εξαφανίζονται με την ηλικία), τα αλλεργιογόνα στην ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα τείνουν να παραμένουν σε ισχύ για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ή εφ’ όρου ζωής. Ωστόσο, με τη σωστή διαχείριση—είτε μέσω διατροφής, φαρμάκων είτε συνδυασμού—οι περισσότεροι ασθενείς πετυχαίνουν καλό έλεγχο των συμπτωμάτων.
Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα: Βασικά σημεία
✔ Το αγελαδινό γάλα είναι το πιο συχνό αλλεργιογόνο στην ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα—η αποφυγή του είναι συχνά αποτελεσματική
✔ Η διατροφική παρέμβαση μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή χωρίς φάρμακα, αλλά απαιτεί δέσμευση και συμμόρφωση
✔ Η συνεργασία με διαιτολόγο και αλλεργιολόγο/γαστρεντερολόγο είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία
✔ Η επαναφορά τροφών πρέπει να γίνεται προσεκτικά, με ιατρική παρακολούθηση εάν χρειάζεται
Αν πάσχετε από ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα ή αντιμετωπίζετε συμπτώματα που μοιάζουν με ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, συζητήστε με το γιατρό σας για την οριστική διάγνωση και αν η διατροφική θεραπεία θα μπορούσε να σας βοηθήσει.