Διάρροια: Αίτια, διατροφή και αντιμετώπιση

Τι είναι η διάρροια;

Διάρροια σημαίνει υδαρείς κενώσεις (σαν νερό) πάνω από 3 φορές την ημέρα. Οι περισσότεροι ενήλικες παρουσιάζουν διάρροια περίπου 4 φορές κάθε χρόνο. Πρακτικά κάθε άνθρωπος θα εμφανίσει διάρροια κάποια στιγμή στη ζωή του.

Πώς ταξινομείται η διάρροια;

Ανάλογα με τη διάρκεια, η διάρροια ταξινομείται ως εξής:

• Οξεία διάρροια: Έχει διάρκεια έως 14 ημέρες. Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας διάρροιας οφείλονται σε λοιμώξεις και είναι αυτοπεριοριζόμενες κατά κανόνα.
• Εμμένουσα διάρροια: Έχει διάρκεια 15-30 ημέρες
• Χρόνια διάρροια: Έχει διάρκεια >30 ημέρες

Τι προκαλεί διάρροια;

Τα αίτια της διάρροιας περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ιούς (δείτε το άρθρο για την ιογενή γαστρεντερίτιδα στο peptiko.gr)
• Τροφική δηλητηρίαση
• Παράσιτα (σκουλήκια στα κόπρανα)
• Φάρμακα (συνήθη φάρμακα που προκαλούν διάρροια είναι οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων γνωστές ως πραζόλες, τα αντιβιοτικά που καταστρέφουν την φυσιολογική εντερική χλωρίδα κ.ά.)
• Προβλήματα πέψης ορισμένων τροφίμων (κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη, δυσανεξία λακτόζης, κ.ά.)
• Ασθένειες του πεπτικού συστήματος (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα, μικροσκοπική κολίτιδα, παγκρεατική ανεπάρκεια κ.ά.)

Πού οφείλεται η οξεία διάρροια με αίμα;

Τα αίτια της οξείας διάρροιας που συνοδεύεται με αίμα είναι τα εξής:

• Σιγκέλλα
• Εντεροαιμορραγική Escherichia coli
• Καμπυλοβακτηρίδιο
• Σαλμονέλλα
• Υερσίνια (Yersinia enterocolitica)
• Αμοιβαδική δυσεντερία (Entamoeba histolytica)
• Διάρροια σχετιζόμενη με αντιβιοτικά λόγω Κλωστηριδίου (Clostridioides difficile)
• Σχιστοσωμίαση (Schistosoma mansoni, intercalatum ή japonicum) και τριχουρίαση
• Εκκολπώματα παχέος εντέρου
• Ισχαιμική κολίτιδα
• Ελκώδης κολίτιδα ή νόσος του Crohn

Πού οφείλεται η οξεία διάρροια χωρίς αίμα;

Τα αίτια της οξείας διάρροιας που δεν συνοδεύεται με αίμα είναι τα εξής:

• Ιοί (ροταϊοί, νοροϊοί, αστροϊοί, αδενοϊοί, κορωνοϊοί)
• Βακτήρια
  • Ήπια λοίμωξη με: Σιγκέλλα, Σαλμονέλλα, Καμπυλοβακτηρίδιο
  • Escherichia coli (εντεροτοξινογόνο, εντεροπαθογόνο, εντεροαθροιστικό)
  • Χολέρα
  • Κλωστηρίδια
• Πρωτόζωα: λάμβλια, κρυπτοσπορίδια, κυκλόσπορα
• Στρογγυλοειδές
• Τοξίνες τροφίμων
• Ελονοσία
• Σήψη
• Τοξικό σοκ

Τι διατροφή να ακολουθήσω αν έχω διάρροια;

Για την αντιμετώπιση της διάρροιας, μπορείτε να ακολουθήσετε την εξής δίαιτα / διατροφή:

• Πίνετε πολλά υγρά (νερό, ντεκαφεϊνέ τσάι, χαμομήλι). Μην καταναλώνετε βότανα ή αφέψημα βοτάνων που πιθανόν να περιέχουν καφεΐνη διότι θα επιδεινώσουν τα συμπτώματά σας.
• Ακολουθήσετε την ακόλουθη διατροφή: Καταναλώνετε μικρή ποσότητα φαγητού, κατά προτίμηση πατάτες, ζυμαρικά, ρύζι, πλιγούρι βρώμης, κράκερς, μπανάνες, σούπα, και βραστά λαχανικά. Η προσθήκη αλατιού στα τρόφιμα βοηθάει.
• Το λεμόνι διαθέτει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες μέσω της βιταμίνης C που περιέχει. Όμως αν η διάρροια οφείλεται σε υπερκατανάλωση φρουκτόζης ή σε δίαιτα με λεμονάδα που ακολουθούν ορισμένοι, τότε δεν θα πρέπει να επιδεινώσετε τη διάρροια καταναλώνοντας λεμόνι. Ο γαστρεντερολόγος που σας παρακολουθεί θα σας πει αν μπορείτε να καταναλώσετε λεμόνι.
• Δείτε τι μπορείτε να φάτε αν έχετε διάρροια / γαστρεντερίτιδα στο άρθρο του peptiko.gr.

Πότε να απευθυνθώ στον γαστρεντερολόγο;

Απευθυνθείτε στον γαστρεντερολόγο σας όταν:

• Τα συμπτώματά σας δεν βελτιώνονται μετά από 48 ώρες
• Κάνετε περισσότερες από 6 υδαρείς κενώσεις (διάρροια σαν νερό) μέσα σε 24 ώρες
• Κάνετε πολλές μικρές κενώσεις με αίμα ή βλέννα
• Η διάρροιά σας έχει χρώμα μαύρο σαν πίσσα ή παρουσία αίματος
• Κάνετε υψηλό πυρετό πάνω από 38,5°C
• Έχετε έντονο πόνο στην κοιλιά
• Είστε πάνω από 70 ετών
• Η διάρροια εμφανίσθηκε μετά τη λήψη αντιβιοτικών
• Ο οργανισμός σας έχει χάσει πολύ νερό (αφυδάτωση)

Τα συμπτώματα της αφυδάτωσης περιλαμβάνουν:

• Αίσθημα κόπωσης
• Δίψα
• Ξηροστομία
• Μυϊκές κράμπες
• Ζάλη
• Σύγχυση
• Ούρα με έντονο κίτρινο χρώμα και μειωμένη ούρηση για 5 ώρες και πάνω

Υπάρχουν εξετάσεις για τις διάρροιες;

Εάν έχετε διάρροια, ο γαστρεντερολόγος σας θα σας υποδείξει τις κατάλληλες εξετάσεις που περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος, ούρων, κοπράνων, καλλιέργειες για ανεύρεση μικροβίων και παρασίτων, κ.ά.

Η καλλιέργεια κοπράνων είναι μεταξύ των εξετάσεων που θα ζητήσει ο γαστρεντερολόγος σας. Το κύριο πρόβλημα όμως είναι ότι λίγα μικροβιολογικά εργαστήρια ελέγχουν τα κόπρανα για όλα τα παθογόνα (συνήθως ελέγχουν μόνο για Σιγκέλλα και Σαλμονέλλα). Κάποιες φορές η λοίμωξη οφείλεται σε δύο διαφορετικά παθογόνα τα οποία είναι δύσκολο να απομονωθούν. Άλλες φορές πάλι τα αποτελέσματα βγαίνουν πολύ αργά και η αντιβιοτική θεραπεία έχει ήδη ξεκινήσει διότι ο ασθενής δεν μπορεί να περιμένει μέχρι να βγούνε τα αποτελέσματα και το αντιβιόγραμμα.

Παλαιότερα τα μικροβιολογικά εργαστήρια έλεγχαν τα λευκά αιμοσφαίρια στα κόπρανα. Πλέον ελάχιστα εργαστήρια έχουν αυτήν την δυνατότητα και η εξέταση αυτή έχει αντικατασταθεί από την καλπροτεκτίνη κοπράνων.

Όπως γίνεται αντιληπτό, καμία εργαστηριακή εξέταση από μόνη της δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κλινική σκέψη του ειδικού. Οι ασθενείς θα πρέπει να επισκέπτονται τον ειδικό στο ιατρείο ο οποίος θα λάβει πλήρες ιστορικό και θα κάνει κλινική εξέταση πριν προχωρήσει στη διενέργεια εργαστηριακών εξετάσεων. Πολλές φορές ο θεράπων κλινικός ιατρός θα καθοδηγήσει το εργαστήριο για το είδος του παθογόνου που πρέπει να αναζητηθεί.

Τι σταματάει τη διάρροια;

Η διάρροια αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά, με αντιβιοτικά και φάρμακα που βελτιώνουν τη διάρροια ως σύμπτωμα. Μην λαμβάνετε από μόνοι σας φάρμακα τύπου λοπεραμίδης (Imodium) που μπορεί να επιδεινώσουν τον πόνο στην κοιλιά, να προκαλέσουν αρρυθμία, ζάλη, λιποθυμία, ειδικά σε έδαφος προϋπάρχουσας αφυδάτωσης ή άλλης πάθησης. Η λοπεραμίδη αλληλεπιδρά με άλλα φάρμακα που πιθανόν λαμβάνει ο ασθενής οπότε θα πρέπει οπωσδήποτε να ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός για την αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών.

Η καλή ενυδάτωση είναι απαραίτητη. Συνήθως προτιμάται η λήψη υγρών από το στόμα, όμως αν ο ασθενής κάνει εμετό ή έχει ταχυκαρδία ηρεμίας με ορθοστατική υπόταση θα πρέπει οπωσδήποτε να γίνει ενδοφλέβια χορήγηση υγρών στο νοσοκομείο.

Εάν η διάρροια οφείλεται σε φάρμακα, η διακοπή ή η τροποποίηση της δόσης των φαρμάκων που προκαλούν διάρροια πιθανόν να είναι αναγκαία.

Υπάρχουν τροφές που καλό είναι να αποφεύγονται όσο διαρκεί η διάρροια. Για παράδειγμα θα πρέπει να αποφύγετε τα γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, τυρί, γιαούρτι) εξαιτίας προσωρινής εμφάνισης δυσανεξίας στη λακτόζη. Ο γαστρεντερολόγος σας θα σας δώσει σχετικές αναλυτικές πληροφορίες. Δείτε το σχετικό άρθρο για τη δίαιτα που πρέπει να ακολουθήσετε όταν έχετε διάρροια στο άρθρο του peptiko.gr εδώ.

Δώστε έμφαση στους κανόνες υγιεινής που περιλαμβάνουν καθαριότητα των σκευών κατά την παρασκευή του φαγητού, και στο πλύσιμο των χεριών μετά την χρήση της τουαλέτας.