Τι είναι η τροφική δηλητηρίαση;
Η τροφική δηλητηρίαση προκαλείται από κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν μικρόβια, όπως βακτήρια, ιούς ή παράσιτα.
Ποια είναι τα 12 συχνότερα αίτια που προκαλούν τροφική δηλητηρίαση;
Τα 12 συχνότερα αίτια τροφικής δηλητηρίασης είναι τα εξής:
- Bacillus cereus. Πρόκειται για Gram-θετικό β-αιμολυτικό βακτηρίδιο. Ανευρίσκεται στο τηγανητό ρύζι, τα αμυλούχα λαχανικά, το κρέας, τα δημητριακά, τις σάλτσες και τα μπαχαρικά. Προκαλεί εμετό και διάρροια που διαρκούν περίπου 24 ώρες.
- Καμπυλοβακτηρίδιο. Ανευρίσκεται στα ωμά και τα μετρίως ψημένα πουλερικά, στο απαστερίωτο γάλα και σε μολυσμένο νερό. Προκαλεί πυρετό, ναυτία, διάρροια και κράμπες.
- Αλλαντίαση (από το βακτήριο Clostridium botulinum). Ανευρίσκεται στο μέλι, φρούτα και λαχανικά που γίνονται κονσέρβα στο σπίτι, σιρόπι καλαμποκιού, μπαγιάτικα ψάρια. Προκαλεί λήθαργο, θολή όραση, παράλυση και θάνατο από αναπνευστική ανεπάρκεια. Χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση.
- Clostridium perfringens. Ανευρίσκεται στο κρέας, τα πουλερικά, τις σάλτσες, και στα προβρασμένα φαγητά. Προκαλεί διάρροια, κράμπες και ναυτία.
- Escherichia coli ή κολοβακτηρίδιο. Ανευρίσκεται στο μη καλά ψημένο βοδινό, το απαστερίωτο γάλα, τους χυμούς και στο μολυσμένο νερό. Προκαλεί διάρροια και κράμπες.
- Listeria. Ανευρίσκεται στα μαλακά τυριά, στα έτοιμα προς κατανάλωση αλλαντικά και λουκάνικα, και στο απαστερίωτο γάλα. Προκαλεί μηνιγγίτιδα, σήψη και πυρετό.
- Σαλμονέλλα (Σαλμονέλλωση). Ανευρίσκεται στα μη καλά ψημένα πουλερικά, ωμά αβγά, μαγιονέζα, ταχίνι. Προκαλεί πονοκέφαλο, πυρετό, κράμπες, διάρροια και εμετό.
- Σταφυλόκοκκος (Staphylococcus aureus). Ανευρίσκεται στα επιδόρπια με κρέμα, στα γλυκά, και στην πατατοσαλάτα. Προκαλεί εμετό και κράμπες στην κοιλιά.
- Νοροϊός. Μεταδίδεται όταν ο άνθρωπος που νοσεί από τον ιό μαγειρεύει ή παρασκευάζει το φαγητό. Προκαλεί πυρετό, ναυτία, εμετό, κοιλιακές κράμπες, διάρροια και πονοκέφαλο.
- Τριχίνωση ή τριχινέλλωση. Πρόκειται για παρασίτωση που προκαλείται από την κατανάλωση χοιρινού κρέατος που έχει προσβληθεί από ένα παράσιτο που λέγεται τριχινέλλα. Τα παράσιτα αναπαράγονται στο έντερο του ανθρώπου, τα θηλυκά γεννάνε αβγά που αναπτύσσονται σε ανώριμα σκουλήκια, και τα οποία ταξιδεύουν μέσω της αιματικής κυκλοφορίας στους μυς όπου δημιουργούν κύστεις.
- Νόσος τρελών αγελάδων. Προκαλεί άνοια, απώλεια μνήμης, παραισθήσεις, διαταραχές της προσωπικότητας και ακανόνιστες σπαστικές κινήσεις.
- Ανισακίαση. Οφείλεται στην κατανάλωση ωμών ψαριών (σούσι, σασίμι, ωμά φιλέτα ψαριού, καρπάτσο θαλασσινών, καπνιστό και μαριναρισμένο ψάρι). Το εντερικό παράσιτο Anisakis βρίσκεται συνήθως στο στομάχι των μεγάλων θαλάσσιων θηλαστικών. Τα αυγά του Anisakis αποβάλλονται με τα κόπρανα αυτών των ζώων στο νερό της θάλασσας και αφομοιώνονται από το πλαγκτόν (ενδιάμεσος ξενιστής), που αποτελεί την τροφή των ψαριών όπως σαρδέλες, σολομοί, σκουμπριά, μπακαλιάροι, γαύροι ή μαλάκια. Στα ψάρια αυτά, οι προνύμφες μεταναστεύουν από το γαστρεντερικό σύστημα στις μυϊκές μάζες. Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί τυχαία από τις προνύμφες του Anisakis simplex καταναλώνοντας ωμό ή όχι καλά μαγειρεμένο ψάρι, εάν αυτό έχει μολυνθεί. Η μόλυνση μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά προβλήματα με πόνους στην κοιλιακή χώρα, διάρροιες, ναυτία, εμέτους και, σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις, διάτρηση στομάχου και εντέρου. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται συνήθως λίγες ώρες μετά την κατανάλωση του μολυσμένου ψαριού.
Πώς εισέρχονται τα μικρόβια στα τρόφιμα;
Τα μικρόβια δυνατόν να εισέλθουν στα τρόφιμα με διαφόρους τρόπους:
- Από ασθενείς που μαγειρεύουν και δεν πλένουν καλά τα χέρια τους πριν αγγίξουν το φαγητό
- Από ανεπαρκές πλύσιμο ή μαγείρεμα των τροφίμων
- Από μεταφορά μικροβίων από ένα τρόφιμο στο άλλο (όταν πχ κάποιος κόψει κρέας σε μια σανίδα κοπής και στη συνέχεια κόψει λαχανικά με το ίδιο μαχαίρι στην ίδια σανίδα, τα οποία λαχανικά θα καταναλωθούν ωμά)
Ποια είναι τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης;
Τα συμπτώματα δυνατόν να εμφανισθούν αμέσως μετά την κατανάλωση τροφής, ή ημέρες ή εβδομάδες αργότερα. Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης δυνατόν να περιλαμβάνουν:
- Ναυτία ή εμετό
- Πόνο στην κοιλιά
- Κολίτιδα συνοδευόμενη από διάρροια (υδαρή ή αιματηρή)
- Πυρετό
- Θολή όραση ή αίσθημα ζάλης (σπανιότερα)
Τι να κάνω για να αισθανθώ καλύτερα από την τροφική δηλητηρίαση;
Για να αισθανθείτε καλύτερα εάν έχετε τροφική δηλητηρίαση μπορείτε να:
- Πίνετε αρκετά υγρά, για να μην αφυδατωθείτε
- Τρώτε μικρά γεύματα χωρίς λίπος
- Ξεκουραστείτε, εάν νιώθετε κόπωση
Πότε να τηλεφωνήσω στον γαστρεντερολόγο μου;
Τηλεφωνήστε στον γαστρεντερολόγο σας εάν έχετε κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω 5 συμπτώματα, όπως φαίνονται και στην Εικόνα:
- Διάρροια με αίμα
- Υψηλός πυρετός πάνω από 38,5°C
- Ναυτία και εμετός που δεν σας επιτρέπει να δεχτείτε τίποτα στο στομάχι σας
- Σημεία αφυδάτωσης (ξερή γλώσσα, σκούρα ούρα, μειωμένη σπαργή δέρματος)
- Διάρροια που επιμένει για περισσότερες από 3 ημέρες
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται αν πρόκειται για μικρά παιδιά ή ηλικιωμένους, επειδή αφυδατώνονται ευκολότερα. Εφόσον πρόκειται για αυτές τις ομάδες ασθενών, επικοινωνήστε με τον παιδίατρο ή τον γαστρεντερολόγο σας αμέσως.
Χρειάζεται να κάνω εξετάσεις για την τροφική δηλητηρίαση;
Ο γαστρεντερολόγος θα σας υποδείξει τις εξετάσεις που πρέπει να κάνετε. Μεταξύ άλλων αυτές περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις αίματος
- Εξετάσεις ούρων
- Καλλιέργεια κοπράνων
- Γαστροσκόπηση ή κολονοσκόπηση (το παράσιτο anisakis είναι ορατό στο στομάχι με γαστροσκόπηση)
Πώς αντιμετωπίζεται η τροφική δηλητηρίαση;
Σε αρκετές περιπτώσεις δεν απαιτείται καμία θεραπεία επειδή τα συμπτώματα υφίενται αυτομάτως. Ενδεχομένως όμως να απαιτηθούν:
- Αντιβιοτικά για τη θεραπεία των λοιμώξεων
- Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών για αντιμετώπιση της αφυδάτωσης
- Συνήθως δεν συνιστώνται αντι-διαρροϊκά φάρμακα διότι ενδεχομένως να παρατείνουν τα συμπτώματα αντί να τα βελτιώνουν
- Ακολουθήστε τη δίαιτα για τη διάρροια στο άρθρο του peptiko.gr
- Ακολουθήστε τη δίαιτα μετά τον εμετό στο άρθρο του peptiko.gr
Πώς προλαμβάνεται η τροφική δηλητηρίαση;
Η πρόληψη της τροφικής δηλητηρίασης περιλαμβάνει:
- Καλό πλύσιμο των χεριών μετά τη χρήση της τουαλέτας, του φυσήματος της μύτης, της επαφής με ζώα, ή αφού βγάλετε τα σκουπίδια έξω
- Παραμονή στο σπίτι μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα (αποφύγετε να πηγαίνετε στη δουλειά όσο είστε άρρωστοι)
- Προσοχή στην ασφάλεια των τροφίμων.
- Μην πίνετε μη παστεριωμένο γάλα ή τρόφιμα που γίνονται από μη παστεριωμένο γάλα.
- Πλένετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε ωμά.
- Διατηρήστε τη θερμοκρασία του ψυγείου σας κάτω από 4,4°C και του καταψύκτη κάτω από -18°C.
- Μαγειρέψτε καλά το κρέας και τα θαλασσινά.
- Μαγειρέψτε τα αβγά έως ότου ο κρόκος γίνει συμπαγής.
- Πλένετε καλά τα χέρια, μαχαίρια και σανίδες κοπής αφού κόψετε ωμά τρόφιμα.
Εάν είστε έγκυος, θα πρέπει να λάβετε επιπλέον προφυλάξεις. Ρωτήστε τον γυναικολόγο σας για το τι πρέπει να κάνετε ώστε να αποφύγετε τις τροφικές δηλητηριάσεις.