Γράφει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος Ευάγγελος Παπανικολάου, Δ. Γούναρη 8 & Π. Μελά, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310268929, 6932552311
Τριχόπτωση: Αιτίες, συμπτώματα, εξετάσεις και θεραπεία
Η τριχόπτωση, γνωστή και ως αλωπεκία, είναι μια κοινή κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τόσο άνδρες όσο και γυναίκες, οδηγώντας σε αραίωση των μαλλιών, υποχώρηση της γραμμής των μαλλιών ή άλλες τριχόπτωτες περιοχές. Στην τριχόπτωση συμβάλλουν διάφοροι παράγοντες, όπως η κληρονομικότητα, οι ορμονικές διαταραχές, το στρες, οι ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και υποκείμενες παθήσεις όπως διαταραχές του θυρεοειδούς ή αυτοάνοσα νοσήματα. Η ανδρογενετική αλωπεκία είναι η πιο συχνή αιτία και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από κληρονομικούς παράγοντες. Άλλες μορφές τριχόπτωσης, όπως η τελογενής τριχόπτωση, μπορεί να προκύψουν από σωματικό ή συναισθηματικό στρες, χειρουργική επέμβαση ή ξαφνική απώλεια βάρους. Ο προσδιορισμός της αιτίας της τριχόπτωσης είναι απαραίτητος για τον καθορισμό της πιο αποτελεσματικής θεραπευτικής προσέγγισης.
Η τριχόπτωση αντιμετωπίζεται ανάλογα με την υποκείμενη αιτία και τη σοβαρότητά της. Φάρμακα όπως η μινοξιδίλη χρησιμοποιούνται συνήθως για να επιβραδύνουν την τριχόπτωση και να προωθήσουν την αναγέννηση των τριχών σε περιπτώσεις ανδρογενετικής αλωπεκίας. Επιπλέον, αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε απαραίτητες βιταμίνες και μέταλλα, η διαχείριση του στρες και η σωστή φροντίδα των τριχών, μπορούν να βελτιώσουν την υγεία των μαλλιών. Ο δερματολόγος Ευάγγελος Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη θα σας κάνει τη σωστή διάγνωση και θα προσφέρει εξατομικευμένη θεραπεία, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η τριχόπτωση.
Τι είναι η τριχόπτωση;
Η τριχόπτωση μπορεί να είναι φυσιολογική ή παθολογική. Φυσιολογικά, χάνουμε 50-150 τρίχες την ημέρα, καθώς η τρίχα περνάει από τρεις φάσεις ζωής: την αναγενή (ανάπτυξη), την καταγενή (στασιμότητα) και την τελογενή (πτώση). Ωστόσο, όταν η απώλεια τριχών ξεπερνά αυτόν τον αριθμό ή οδηγεί σε αραίωση, μιλάμε για παθολογική τριχόπτωση. Αυτή μπορεί να είναι παροδική ή μόνιμη, ανάλογα με την αιτία.
Τριχόπτωση: Συμπτώματα
Η τριχόπτωση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τον παράγοντα που την προκαλεί. Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Σταδιακή αραίωση στο κεφάλι: Είναι η πιο κοινή μορφή τριχόπτωσης. Στους άνδρες, οι τρίχες υποχωρούν στο μέτωπο σχηματίζοντας μια γραμμή που μοιάζει με το γράμμα Μ, ενώ στις γυναίκες διατηρείται η γραμμή του μετώπου, αλλά παρατηρείται αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού.
- Κυκλικά σημεία αραίωσης: Μικρές φαλάκρες σε σχήμα νομίσματος μπορεί να εμφανιστούν στο κεφάλι, τα γένια ή τα φρύδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το δέρμα μπορεί να προκαλεί φαγούρα πριν από την απώλεια των τριχών.
- Ξαφνική πτώση τριχών: Ένα φυσικό ή ψυχολογικό σοκ μπορεί να προκαλέσει την απώλεια ολόκληρων «χουφτών» τριχών κατά το χτένισμα ή το λούσιμο
- Τριχόπτωση σε όλο το σώμα: Σε περιπτώσεις όπως η χημειοθεραπεία, η απώλεια τριχών μπορεί να είναι γενικευμένη. Συνήθως, οι τρίχες επανέρχονται μετά το πέρας της θεραπείας.
Τριχόπτωση: Αίτια
Η τριχόπτωση μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, οι οποίοι διαφέρουν ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και τον τρόπο ζωής. Οι κύριες αιτίες περιλαμβάνουν:
Γενικά Αίτια:
- Κληρονομικότητα: Η ανδρογενετική ή ανδρογενής αλωπεκία είναι η πιο συχνή αιτία τριχόπτωσης στους άνδρες
- Ορμονικές αλλαγές: Στις γυναίκες, η εγκυμοσύνη, η εμμηνόπαυση και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) μπορούν να προκαλέσουν τριχόπτωση
- Στρες και άγχος: Το ψυχολογικό φορτίο μπορεί να διακόψει τον κύκλο ζωής των τριχών
- Διατροφικές ελλείψεις: Η ανεπάρκεια σε σίδηρο, βιταμίνη D, ψευδάργυρο και βιοτίνη μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μαλλιών
- Φαρμακευτική αγωγή: Ορισμένα φάρμακα, όπως αυτά για την υπέρταση (καπτοπρίλη, προπρανολόλη), αντιπηκτικά, ή την επιληψία (βαλπροϊκό οξύ), μπορούν να προκαλέσουν τριχόπτωση
- Δερματολογικές παθήσεις: Ψωρίαση, έκζεμα και λοιμώξεις του τριχωτού μπορούν να επηρεάσουν την τριχοφυΐα
- Δυσλειτουργία του συκωτιού: Το συκώτι παίζει σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των πρωτεϊνών συμμετέχοντας στη σύνθεση των απαραίτητων αμινοξέων που απαιτούνται για την παραγωγή κερατίνης. Η κακή λειτουργία του ήπατος μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή παραγωγή κερατίνης, αποδυνάμωση των μαλλιών και πρόκληση τριχόπτωσης.
Ειδικά για Άνδρες:
- Κληρονομικότητα: Η ανδρογενετική ή ανδρογενής αλωπεκία είναι η κύρια αιτία
- Ορμονικές διαταραχές: Η υπερπαραγωγή της DHT (διυδροτεστοστερόνης) μπορεί να προκαλέσει απώλεια μαλλιών
Ειδικά για Γυναίκες:
- Ορμονικές διαταραχές: Η εγκυμοσύνη, ο θηλασμός και η εμμηνόπαυση μπορούν να προκαλέσουν τριχόπτωση
- Χρήση αντισυλληπτικών: Η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών μπορεί να επηρεάσει την τριχοφυΐα
- Υπερβολική ταλαιπωρία των μαλλιών: Το συχνό ίσιωμα, οι βαφές και οι χημικές επεμβάσεις μπορούν να αποδυναμώσουν τις τρίχες
Τριχόπτωση: Λήψη ιστορικού ασθενούς
Η λήψη του ιστορικού του ασθενούς, όταν πραγματοποιείται με προσοχή από τον ειδικό δερματολόγο, μπορεί να προσφέρει πολύτιμα διαγνωστικά στοιχεία. Γενικά, το ιστορικό θα πρέπει να περιλαμβάνει αξιολόγηση της φύσης της τριχόπτωσης, του ατομικού αναμνηστικού του ασθενούς (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης φαρμάκων και συμπληρωμάτων), των πρακτικών φροντίδας των μαλλιών και του οικογενειακού ιστορικού που σχετίζεται με την τριχόπτωση και τις πιθανές αιτίες της.
Περιγραφή της τριχόπτωσης — Η διερεύνηση της φύσης της τριχόπτωσης περιλαμβάνει αξιολόγηση της πορείας και του προτύπου απώλειας των μαλλιών, καθώς και των συνοδών συμπτωμάτων. Η συλλογή αυτών των πληροφοριών είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τον περιορισμό της διαφορικής διάγνωσης σε ασθενείς με κλινικά ευρήματα που υποδεικνύουν μη ουλωτική αλωπεκία:
- Διάρκεια και ρυθμός εξέλιξης της τριχόπτωσης – Η καταγραφή της διάρκειας και της εξέλιξης της τριχόπτωσης είναι χρήσιμη για τη διάκριση μεταξύ συγγενών και επίκτητων διαταραχών, καθώς και μεταξύ οξέων, χρόνιων ή παροδικών καταστάσεων.
- Εντόπιση και πρότυπο τριχόπτωσης – Σε συνδυασμό με τη φυσική εξέταση, η περιγραφή του ασθενούς σχετικά με την κατανομή της τριχόπτωσης μπορεί να βοηθήσει στη διάκριση μεταξύ εστιακής και διάχυτης απώλειας τριχών. Δεδομένου ότι ορισμένες διαταραχές που χαρακτηρίζονται από τριχόπτωση στο τριχωτό της κεφαλής ενδέχεται να περιλαμβάνουν και άλλες περιοχές με τριχοφυΐα, πρέπει να διερευνάται και η παρουσία απώλειας τριχών και σε άλλα σημεία του σώματος.
- Έκταση της τριχόπτωσης – Κατά την αξιολόγηση ασθενών με συμπτώματα διάχυτης τριχόπτωσης, η γνώση ότι η φυσιολογική απώλεια μαλλιών κυμαίνεται από 50 έως 150 τρίχες ημερησίως βοηθά στην κατανόηση της έντασης των συμπτωμάτων του ασθενούς. Σημειώνεται ότι σε ασθενείς που λούζουν τα μαλλιά τους σπάνια, μπορεί να παρατηρείται έντονη τριχόπτωση τις ημέρες του λουσίματος, λόγω της μηχανικής αποκόλλησης των τριχών της τελογενούς φάσης που θα είχαν αποβληθεί προοδευτικά με πιο συχνή περιποίηση.
- Οι περιγραφές του ασθενούς σχετικά με εμφανείς αλλαγές, όπως η αραίωση της αλογοουράς ή η αυξημένη ορατότητα του τριχωτού της κεφαλής, καθώς και η εξέταση παλαιότερων φωτογραφιών, μπορούν να συμβάλουν στην εκτίμηση του βαθμού της τριχόπτωσης. Κατά μέσο όρο, απαιτείται μείωση κατά 30% στην πυκνότητα των μαλλιών για να γίνει η τριχόπτωση εμφανής σε τρίτους.
- Συνοδά συμπτώματα – Παρόλο που συμπτώματα όπως πόνος, ευαισθησία, κνησμός ή αίσθημα καύσου δεν εντοπίζονται πάντα σε συγκεκριμένους τύπους τριχόπτωσης, η αναγνώρισή τους μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη της διάγνωσης. Επιπλέον, σε ασθενείς που εμφανίζουν μορφή αλωπεκίας η οποία τυπικά δεν συνοδεύεται από συμπτώματα, η παρουσία αυτών μπορεί να υποδηλώνει τη συνύπαρξη άλλης διαταραχής (π.χ. κνησμός λόγω σμηγματορροϊκής δερματίτιδας σε ασθενή με ανδρογενετική αλωπεκία).
- Διαφοροποίηση τριχόπτωσης από σπάσιμο της τρίχας – Ασθενείς που παρατηρούν έντονα την απώλεια μαλλιών τους, συχνά μπορούν να περιγράψουν αν πρόκειται για αποβολή ολόκληρης της τρίχας ή για σπάσιμο αυτής. Σε διαταραχές που σχετίζονται με απώλεια τριχών της τελογενούς φάσης, οι ασθενείς αναφέρουν ότι η τρίχα “φεύγει από τη ρίζα”, δηλαδή παρατηρούν έναν λευκό βολβό στο εγγύς άκρο της τρίχας. Αντίθετα, στις σπασμένες τρίχες, το τριχικό θυλάκιο απουσιάζει.
- Πρακτικές φροντίδας μαλλιών – Πρακτικές που καταστρέφουν τον άξονα της τρίχας, όπως η υπερβολική θερμότητα ή τα χημικά προϊόντα, συχνά οδηγούν σε σπασμένες τρίχες. Η παρατεταμένη έλξη των μαλλιών από σφιχτές πλεξούδες, αλογοουρές ή άλλες μεθόδους, μπορεί να οδηγήσει σε αλωπεκία εκ τάσεως.
Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω για την τριχόπτωση;
Για τη διάγνωση της τριχόπτωσης, ο δερματολόγος μπορεί να συνταγογραφήσει τις ακόλουθες εξετάσεις:
- Αιματολογικές εξετάσεις: Για να ελεγχθούν οι τιμές σιδήρου, βιταμίνης D, ορμονών και λειτουργία θυρεοειδούς
- Τριχοσκόπηση: Η δερματοσκόπηση, μια τεχνική στην οποία χρησιμοποιείται μεγεθυντικός φακός χειρός για την απεικόνιση των δομών του δέρματος, μπορεί να βοηθήσει στην εξέταση ασθενών με τριχόπτωση.
- Βιοψία τριχωτού: Σε περιπτώσεις υποψίας δερματολογικών παθήσεων
- Εξέταση συκωτιού: Η δυσλειτουργία του συκωτιού μπορεί να επηρεάσει την υγεία των μαλλιών
Ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο για την τριχόπτωση;
Η επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου εξαρτάται από την αιτία της τριχόπτωσης. Ορισμένες από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Μινοξιδίλη: Τοπικό φάρμακο που τροφοδοτεί τους θύλακες των μαλλιών
- Βιταμίνες και συμπληρώματα: Η βιοτίνη, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος και η βιταμίνη D είναι οι καλύτερες βιταμίνες για την τριχόπτωση, καθώς ενισχύουν την υγεία των μαλλιών
Πρόληψη της τριχόπτωσης
Για να αποφύγετε την τριχόπτωση, ακολουθήστε αυτές τις συμβουλές:
- Ισορροπημένη διατροφή: Περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε βιταμίνες, σίδηρο και αντιοξειδωτικά
- Προσεκτική φροντίδα μαλλιών: Αποφύγετε την υπερβολική χρήση χημικών και θερμικών συσκευών
- Διαχείριση του άγχους: Το άγχος μπορεί να επιταχύνει την τριχόπτωση, οπότε ασκήσεις χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν
- Καλός ύπνος: Ο ύπνος είναι απαραίτητος για την αναγέννηση των κυττάρων και την υγεία των μαλλιών
Συμπέρασμα
Η τριχόπτωση μπορεί να έχει πολλές αιτίες, αλλά με τις κατάλληλες εξετάσεις, θεραπείες και προληπτικά μέτρα, μπορείτε να διαχειριστείτε ή ακόμα και να αντιστρέψετε την απώλεια μαλλιών. Αν αντιμετωπίζετε υπερβολική τριχόπτωση, μην διστάσετε να συμβουλευτείτε τον δερματολόγο Ευάγγελο Παπανικολάου στην Θεσσαλονίκη για να λάβετε την κατάλληλη θεραπεία.