Ρέψιμο ή ερυγή: Τι είναι;
Το ρέψιμο ή ερυγή είναι μια φυσιολογική διαδικασία που επιτρέπει στο σώμα να αποβάλλει την περίσσεια αέρα από το στομάχι. Ενώ το περιστασιακό ρέψιμο είναι φυσιολογικό και απαραίτητο, το υπερβολικό ή ασταμάτητο ρέψιμο μπορεί να προκαλεί δυσφορία ή αμηχανία σε ορισμένα άτομα. Στη συνέχεια παρατίθενται η φυσιολογία του ρεψίματος, οι διαφορές μεταξύ γαστρικού και υπεργαστρικού ρεψίματος, καθώς και το πώς γίνεται η διάγνωση και η θεραπεία του ρεψίματος.
Ρέψιμο ή ερυγή: Πώς προκαλείται;
Το ρέψιμο είναι ένας αντανακλαστικός μηχανισμός που βοηθά στη ρύθμιση του αέρα στο στομάχι. Κατά την κατάποση τροφής ή υγρού, μια μικρή ποσότητα αέρα εισέρχεται στο στομάχι. Ο αέρας που καταπίνουμε συσσωρεύεται στο γαστρικό θόλο (το πάνω μέρος του στομάχου), όπου ενεργοποιεί τους υποδοχείς του πνευμονογαστρικού νεύρου. Αυτοί οι υποδοχείς πυροδοτούν μια διαδικασία που ονομάζεται παροδική χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, η οποία επιτρέπει στον αέρα να διαφύγει ανάποδα (παλίνδρομα) μέσω του οισοφάγου, έξω από το στόμα.
Κατά τη διάρκεια της παροδικής χαλάρωσης του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας χαλαρώνει και η πίεση στο διάφραγμα (το διάφραγμα είναι ο μυς που βοηθά στον έλεγχο του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα) αναστέλλεται. Η διαδικασία αυτή προκαλεί διάνοιξη της διόδου του αέρα προς τον οισοφάγο. Ο οισοφάγος διαστέλλεται απότομα και ο ανώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας χαλαρώνει, επιτρέποντας στον αέρα να αποβληθεί ως ρέψιμο. Κατά μέσο όρο, όλοι οι άνθρωποι ρεύονται περίπου 30 φορές την ημέρα, κάτι που θεωρείται φυσιολογικό.
Αντίθετα, όταν συμβαίνει παλινδρόμηση υγρών, ο οισοφάγος διαστέλλεται πιο σταδιακά και ο ανώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας συσπάται (σφίγγει) για να αποτρέψει την εισρόφηση και να προστατεύσει τους αεραγωγούς. Αυτή η διαφορά υπογραμμίζει την ικανότητα του σώματός μας να αντιδρά διαφορετικά στην παλινδρόμηση αέριας ή υγρής μάζας.
Ρέψιμο: Γαστρικό ή υπεργαστρικό;
Το ρέψιμο μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο τύπους: γαστρικό και υπεργαστρικό.
- Γαστρικό ρέψιμο
Το γαστρικό ρέψιμο είναι η φυσιολογική διαδικασία που περιγράφηκε παραπάνω. Περιλαμβάνει την αποβολή αέρα που έχει καταπιεί ένα άτομο και έχει συσσωρευτεί στο στομάχι. Το υπερβολικό γαστρικό ρέψιμο μπορεί να συμβαίνει λόγω:- Αυξημένης κατάποσης αέρα (π.χ. από μάσημα τσίχλας, κατάποσης ροφημάτων (ρούφηγμα ή με καλαμάκι) ή με την αναπνοή από το στόμα)
- Κατανάλωσης ανθρακούχων ποτών
- Αυξημένης ευαισθησίας στη γαστρική διάταση, οδηγώντας σε συχνό ρέψιμο για την ανακούφιση της δυσφορίας
Η θεραπεία για το υπερβολικό ρέψιμο επικεντρώνεται στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας. Σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται φάρμακα που μειώνουν τη γαστρική ευαισθησία ή βελτιώνουν τη γαστρική χωρητικότητα (accommodation).
- Υπεργαστρικό ρέψιμο
Το υπεργαστρικό ρέψιμο είναι μια συμπεριφορική διαταραχή όπου ο αέρας εισέρχεται στον οισοφάγο και αποβάλλεται αμέσως χωρίς να φτάσει στο στομάχι. Αυτός ο τύπος ρεψίματος είναι συχνά επαναλαμβανόμενος και μπορεί να συμβαίνει για λεπτά έως ώρες. Δεν σχετίζεται με την κατάποση και δεν συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου. Έχουν αναγνωριστεί δύο μηχανισμοί για το υπεργαστρικό ρέψιμο:- Δημιουργία αρνητικής ενδοθωρακικής πίεσης με εισπνοή αέρα με κλειστή γλωττίδα, η οποία εισάγει αέρα στον οισοφάγο αντί για την τραχεία
- Ενεργητική εισαγωγή αέρα στον οισοφάγο χρησιμοποιώντας τους μυς του φάρυγγα, της υπερώας και της γλώσσας
Το υπεργαστρικό ρέψιμο συχνά συγχέεται με ανθεκτική γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο αλλά διαφέρει στην εμφάνιση και τον μηχανισμό του. Το υπεργαστρικό ρέψιμο θεωρείται ότι περιλαμβάνει ανασταλή της κατάποσης κατά την περίσταλση και χαλάρωση του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα λόγω των γρήγορων εναλλαγών κατάποσης και ρεψίματος. Το υπεργαστρικό ρέψιμο συχνά οφείλεται σε άγχος ή είναι ψυχολογικό.
Ρέψιμο και καρκίνος
Το ρέψιμο, αν και συνήθως είναι μια φυσιολογική και ακίνδυνη διαδικασία, μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να σχετίζεται με πιο σοβαρές υποκείμενες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων τύπων καρκίνου. Σπάνια, το υπερβολικό ή επίμονο ρέψιμο μπορεί να είναι σύμπτωμα γαστρεντερικών καρκίνων, όπως ο γαστρικός καρκίνος (καρκίνος του στομάχου) ή ο καρκίνος του οισοφάγου. Αυτοί οι καρκίνοι μπορεί να διαταράξουν τη φυσιολογική πέψη, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως πρήξιμο (φούσκωμα ή αέρια στο στομάχι), πρόωρο κορεσμό και συχνό ρέψιμο λόγω αλλαγών στη γαστρική κινητικότητα ή λόγω απόφραξης του οισοφάγου. Για παράδειγμα, ο γαστρικός καρκίνος μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση αέρα στο στομάχι, ενώ ο καρκίνος του οισοφάγου μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, οδηγώντας σε αυξημένο ρέψιμο.
Ωστόσο, το ρέψιμο από μόνο του σπάνια αποτελεί οριστικό και μοναδικό σύμπτωμα καρκίνου και συνδέεται συχνότερα με καλοήθεις παθήσεις, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, η αεροφαγία (υπερβολική κατάποση αέρα) ή λειτουργικές γαστρεντερικές διαταραχές. Εάν όμως το ρέψιμο συνοδεύεται και από άλλα ανησυχητικά σημεία συναγερμού, όπως ανεξήγητη απώλεια βάρους, δυσκολία στην κατάποση, επίμονος κοιλιακός πόνος ή εμετός, είναι απαραίτητη η ιατρική αξιολόγηση για να αποκλειστούν σοβαρές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.
Ρέψιμο ή ερυγή: Διάγνωση
Η διάγνωση του μη φυσιολογικού ρεψίματος ξεκινά με μια προσεκτική λήψη ιστορικού και την παρατήρηση. Για το γαστρικό ρέψιμο, η καθησύχαση του ασθενούς και ο εντοπισμός των παραγόντων που το προκαλούν (π.χ. ανθρακούχα ποτά ή τρόπος κατάποσης αέρα) είναι συνήθως αρκετά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα για τη μείωση της γαστρικής ευαισθησίας.
Για το υπεργαστρικό ρέψιμο, η διάγνωση μπορεί συχνά να γίνει κλινικά με την παρατήρηση της συμπεριφοράς του ασθενούς. Βασικά διαγνωστικά στοιχεία περιλαμβάνουν:
- Επαναλαμβανόμενο ρέψιμο και κατάποση για παρατεταμένες περιόδους
- Ρέψιμο που σταματά κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που αποτρέπουν την κατάποση, όπως η ομιλία, το γέλιο ή η άσκηση
- Απουσία συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια του ύπνου
Μια απλή διαγνωστική τεχνική περιλαμβάνει να ζητηθεί από τον ασθενή να αναπνέει με ανοιχτό στόμα και ανοιχτή γλωττίδα, κάτι που αποτρέπει την κατάποση και συχνά σταματά το υπεργαστρικό ρέψιμο. Για αντικειμενική επιβεβαίωση, η διαγνωστική πεχαμετρία μπορεί να διαφοροποιήσει το υπεργαστρικό ρέψιμο από το γαστρικό ρέψιμο παρακολουθώντας την κίνηση του αέρα στον οισοφάγο και το στομάχι. Η βιντεοοισοφαγοσκόπηση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την απεικόνιση των αλλαγών στον οισοφάγο που σχετίζονται με το υπεργαστρικό ρέψιμο, όπως η προεξοχή της σιαγόνας ή η χρήση της γλώσσας για άντληση αέρα στον οισοφάγο.
Πώς να σταματήσω το ρέψιμο;
- Γαστρικό ρέψιμο
Η θεραπεία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας της υπερβολικής κατάποσης αέρα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει:- Αποφυγή ανθρακούχων ποτών
- Μείωση των συνηθειών που αυξάνουν την κατάποση αέρα (π.χ. μάσημα τσίχλας)
- Χρήση φαρμάκων για τη μείωση της γαστρικής ευαισθησίας ή τη βελτίωση της γαστρικής χωρητικότητας (accommodation)
- Υπεργαστρικό ρέψιμο
Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και η λογοθεραπεία είναι οι κύριες θεραπείες για το υπεργαστρικό ρέψιμο. Αποτελεσματικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν:- Διαφραγματική αναπνοή με ανοιχτό στόμα: Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει χαλαρή αναπνοή με ανοιχτό στόμα για περίπου 15 λεπτά. Βοηθά τους ασθενείς να κατανοήσουν πώς προκαλείται το ρέψιμό τους και να μάθουν να το ελέγχουν
- Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) για το ψυχολογικό ρέψιμο: Η CBT έχει δείξει ότι μειώνει τα επεισόδια υπεργαστρικού ψυχολογικού ρεψίματος και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μειώνει τον χρόνο έκθεσης στο οξύ σε ασθενείς με ταυτόχρονη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
- Λογοθεραπεία: Οι λογοθεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να κατανοήσουν την εισροή αέρα στον οισοφάγο και να διδάξουν ασκήσεις για τη διακοπή του μηχανισμού υπεργαστρικού ρεψίματος. Μελέτες έχουν δείξει σημαντική βελτίωση στο 83% των ασθενών μετά από 10 συνεδρίες σε 3 μήνες.
Ρέψιμο ή ερυγή: Συμπερασματικά
Το ρέψιμο είναι μια φυσιολογική διαδικασία που βοηθά στη ρύθμιση του αέρα στο στομάχι. Ενώ το περιστασιακό ρέψιμο είναι ακίνδυνο, το υπερβολικό ή μη φυσιολογικό ρέψιμο μπορεί να προκαλεί ανησυχεία και αμηχανία. Η κατανόηση των διαφορών μεταξύ γαστρικού και υπεργαστρικού ρεψίματος είναι καθοριστική για την ακριβή διάγνωση και την αποτελεσματική θεραπεία. Για το γαστρικό ρέψιμο, η αντιμετώπιση της υποκείμενης αιτίας είναι το κλειδί, ενώ το υπεργαστρικό ρέψιμο συχνά οφείλεται σε άγχος ή είναι ψυχολογικό και απαιτεί γνωστική συμπεριφορική θεραπεία και λογοθεραπεία. Εάν αντιμετωπίζετε επίμονο ή ενοχλητικό ρέψιμο, κλείστε ένα ραντεβού στον γαστρεντερολόγο σας.
Βιβλιογραφία
- Pomenti S, Katzka DA. Rumination syndrome, supragastric belching, and abdominophrenic dyssynergia: How to diagnose and treat? Curr Gastroenterol Rep 2025;27:21.
- Brand D, Pomenti S, Katzka DA. Roles of swallowing and belching in different phenotypes of gastroesophageal reflux disease. Neurogastroenterol Motil 2024;36:e14703.