Η μαστίχα Χίου, γνωστή και ως «μαστίχα» ή «δάκρυα μαστίχας», είναι μια μοναδική ρητίνη που συλλέγεται από το μαστιχόδεντρο (Pistacia lentiscus var. chia) στα 24 μαστιχοχώρια της Νότιας Χίου. Αυτό το φυσικό προϊόν έχει χρησιμοποιηθεί για αιώνες για τις φαρμακευτικές και μαγειρικές του ιδιότητες και πρόσφατα έχει κερδίσει δημοτικότητα στη βιομηχανία υγείας και ευεξίας.
Στο παραπάνω βίντεο θα δείτε τα λαμπερά εγκαίνια του Κέντρου Έρευνας της Μαστίχας Χίου που πραγματοποιήθηκαν στην Καλλιμασιά Χίου στις 29 Απριλίου 2023 και στα οποία συμμετείχε το peptiko.gr
Ιστορία και παραγωγή
Ο μαστιχοφόρος σχίνος ή μαστιχόδεντρο είναι ιθαγενής της περιοχής της Μεσογείου και καλλιεργείται στο νησί της Χίου από τα αρχαία χρόνια. Η συγκομιδή της ρητίνης μαστίχας γίνεται κάνοντας μικρές τομές στο φλοιό του δέντρου, οι οποίες επιτρέπουν στο χυμό να ρέει έξω και να σκληραίνει σε σταγονίδια, που μοιάζουν με «δάκρυα». Η διαδικασία συγκομιδής, γνωστή ως «κέντημα», είναι μια λεπτή και χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί ειδικές γνώσεις και δεξιότητες.
Η χρήση της μαστίχας ανάγεται στην αρχαία Ελλάδα, όπου εκτιμήθηκε για τις φαρμακευτικές της ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, συνιστούσε μαστίχα για διάφορες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων δυσπεπτικών και αναπνευστικών προβλημάτων. Η μαστίχα χρησιμοποιήθηκε επίσης στην αρχαία Αίγυπτο ως καλλυντικό και στην ταρίχευση.
Στη σύγχρονη εποχή, η μαστίχα Χίου έχει γίνει δημοφιλές συστατικό στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, καθώς και στην παραγωγή καλλυντικών και φυσικών θεραπειών. Το νησί της Χίου είναι το μόνο μέρος στον κόσμο όπου φύεται η συγκεκριμένη ποικιλία του μαστιχοφόρου σχίνου η ρητίνη του οποίου περιέχει πάνω από 120 ευεργετικές δραστικές ουσίες, καθιστώντας τη μαστίχα Χίου ένα μοναδικό και πολύτιμο προϊόν.
Ενώ σχίνοι υφίστανται σε όλη τη Μεσόγειο, το παράδοξο ότι μόνο στη νότια Χίο καλλιεργούνται συστηματικά και παράγουν μαστίχα πιθανόν να οφείλεται σε τρεις παράγοντες: το ιδιαίτερο μικροκλίμα της περιοχής, ο ευγονισμός, και η καλή διαχείριση ήδη από τους αρχαίους Χιώτες, που συστηματοποίησαν την καλλιέργεια των σχίνων, τυποποίησαν το προϊόν και το επέβαλαν στην αγορά.
Μαστίχα Χίου: Φαρμακευτικές ιδιότητες και οφέλη στην υγεία
Η μαστίχα Χίου, γνωστή και ως «μαστίχα», χρησιμοποιείται για ιατρικούς σκοπούς εδώ και αιώνες.
Η φυσική μαστίχα Χίου είναι καταχωρημένη από το 2015 στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (European Medicines Agency, EMA) ως “παραδοσιακό φάρμακο φυτικής προέλευσης” με τις ακόλουθες επίσημες ενδείξεις:
- ήπια δυσπεπτικά ενοχλήματα και
- συμπτωματική θεραπεία ήπιας δερματίτιδας και επούλωση μικρών δερματικών πληγών.
Για να διαβάσετε τη μονογραφία του προϊόντος στα αγγλικά κάνετε κλικ στον σύνδεσμο του EMA εδώ.
Δείτε επίσης το άρθρο του peptiko.gr με θέμα: Μαστίχα Χίου – Η φυσική ασπίδα του στομάχου
Εκτός από τις επίσημες ενδείξεις, ακολουθούν και κάποιες άλλες φαρμακευτικές ιδιότητες της μαστίχας Χίου, για τις οποίες απαιτούνται περισσότερες μελέτες:
- Γαστρεντερικό σύστημα: Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες συμπεριλαμβανομένου του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της πέψης και στη μείωση των συμπτωμάτων της παλινδρόμησης οξέος. Η μαστίχα Χίου έχει επίσης αποδειχθεί ότι μειώνει τη φλεγμονή στο έντερο, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου (νόσου του Crohn και ελκώδους κολίτιδας).
- Στοματική υγεία: Η μαστίχα Χίου χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες ως φυσικό αποσμητικό αναπνοής και για τη βελτίωση της στοματικής υγιεινής. Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των βακτηρίων στο στόμα και στην πρόληψη του σχηματισμού πλάκας και τερηδόνας. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της ουλίτιδας και στην προώθηση της υγείας των ούλων.
- Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες: Η μαστίχα Χίου περιέχει ενώσεις που έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής σε όλο το σώμα. Αυτό το καθιστά ένα δυνητικά χρήσιμο συμπλήρωμα για άτομα με φλεγμονώδεις καταστάσεις όπως η αρθρίτιδα, καθώς και για άτομα με δερματικές παθήσεις όπως το έκζεμα και η ψωρίαση.
- Αναπνευστικό σύστημα: Η μαστίχα Χίου χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία αναπνευστικών παθήσεων όπως η βρογχίτιδα και το άσθμα. Έχει αποδειχθεί ότι έχει αποχρεμπτικές ιδιότητες, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στη χαλάρωση του φλέγματος και να διευκολύνουν τον βήχα. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής στους αεραγωγούς.
- Ανακούφιση από το στρες και το άγχος: Ορισμένες μελέτες έχουν προτείνει ότι η μαστίχα Χίου μπορεί να έχει ηρεμιστική επίδραση στο νευρικό σύστημα, καθιστώντας την ένα πιθανό φυσικό φάρμακο για το στρες και το άγχος. Μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας και της μνήμης.
- Ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα: Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει ιδιότητες μείωσης του σακχάρου στο αίμα σε μελέτες σε ζώα. Αυτό το καθιστά ένα δυνητικά χρήσιμο συμπλήρωμα για άτομα με διαβήτη ή άτομα με προδιάθεση να αναπτύξουν διαβήτη.
- Αντικαρκινικές ιδιότητες: Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει αντικαρκινική δράση σε ορισμένες μελέτες. Περιέχει ενώσεις που μπορούν να προκαλέσουν απόπτωση, ή προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο, σε καρκινικά κύτταρα. Μπορεί επίσης να έχει αντι-αγγειογενετικές ιδιότητες, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να αναστείλει την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν τους όγκους.
- Υγεία του δέρματος: Η μαστίχα Χίου χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θεραπεία διαφόρων δερματικών παθήσεων όπως η ακμή, το έκζεμα και οι πληγές. Έχει αποδειχθεί ότι έχει αντιβακτηριδιακές και αντιμυκητιακές ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη και τη θεραπεία δερματικών λοιμώξεων. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της ερυθρότητας, του οιδήματος και του κνησμού που σχετίζεται με δερματικές παθήσεις.
- Ανοσοποιητικό σύστημα: Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει ιδιότητες ενίσχυσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Μπορεί να βοηθήσει στην ενεργοποίηση των ανοσοποιητικών κυττάρων όπως τα μακροφάγα και τα λεμφοκύτταρα, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση λοιμώξεων και καρκίνου. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου αυτοάνοσων νοσημάτων ρυθμίζοντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
- Ήπαρ (συκώτι): Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει προστατευτικές ιδιότητες για το συκώτι. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής στο ήπαρ, που μπορεί να αποτρέψει τη βλάβη του ήπατος και να βελτιώσει τη λειτουργία του ήπατος. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου καρκίνου του ήπατος.
- Αντιγηραντικές ιδιότητες: Η μαστίχα Χίου περιέχει αντιοξειδωτικά που μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία του οργανισμού από τις βλάβες των ελεύθερων ριζών, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στη γήρανση και τις ασθένειες. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η μαστίχα Χίου μπορεί να έχει αντιγηραντικές ιδιότητες προάγοντας την παραγωγή κολλαγόνου και μειώνοντας την εμφάνιση λεπτών γραμμών και ρυτίδων.
- Καρδιαγγειακό σύστημα: Η μαστίχα Χίου έχει αποδειχθεί ότι έχει καρδιοπροστατευτικές ιδιότητες. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης, τα οποία μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Η μαστίχα Χίου μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση της ροής του αίματος και στην πρόληψη θρόμβων αίματος.
Συνοπτικά, η μαστίχα Χίου έχει ένα ευρύ φάσμα πιθανών ιατρικών χρήσεων, από τη βελτίωση της πεπτικής υγείας έως την υποστήριξη της καρδιαγγειακής υγείας. Ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν πολλά από τα οφέλη της, η μαστίχα Χίου είναι μια πολλά υποσχόμενη φυσική θεραπεία που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για τις ευεργετικές της ιδιότητες.
Μαστίχα Χίου και απώλεια βάρους: Βοηθάει;
Υφίστανται περιορισμένα δεδομένα που υποδηλώνουν ότι η μαστίχα Χίου μπορεί να έχει οφέλη για την απώλεια βάρους. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητά της στην απώλεια σωματικού βάρους.
Μερικές μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι η μαστίχα Χίου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του σωματικού βάρους και στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Σε μια μελέτη, τα ποντίκια που έλαβαν διατροφή πλούσια σε λιπαρά σε συνδυασμό με μαστίχα Χίου είχαν χαμηλότερο σωματικό βάρος και βελτιωμένη ανοχή στη γλυκόζη σε σύγκριση με ποντίκια που έλαβαν δίαιτα πλούσια σε λιπαρά χωρίς το συμπλήρωμα μαστίχας Χίου. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι αρουραίοι που τρέφονταν με δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη σε συνδυασμό με μαστίχα Χίου είχαν χαμηλότερο σωματικό βάρος και μειωμένα επίπεδα λίπους στο συκώτι.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν επί του παρόντος μελέτες σε ανθρώπους που να έχουν διερευνήσει τα αποτελέσματα της απώλειας βάρους από τη χρήση της μαστίχας Χίου. Η απώλεια βάρους είναι μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες, όπως η διατροφή, η άσκηση και οι συνήθειες του τρόπου ζωής. Ενώ η μαστίχα Χίου μπορεί να έχει κάποια πιθανά οφέλη για την απώλεια βάρους, είναι απίθανο να είναι αποτελεσματική ως αυτόνομη λύση για την απώλεια βάρους.
Συνολικά, ενώ η μαστίχα Χίου μπορεί να έχει κάποια πιθανά οφέλη για την απώλεια βάρους, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητά της για το σκοπό αυτό. Αν θέλετε να χάσετε βάρος, είναι σημαντικό να εστιάσετε σε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή και τακτική άσκηση, μαζί με οποιεσδήποτε άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής που προτείνει ο γιατρός σας.
Μαστίχα Χίου για ευερέθιστο έντερο
Προς το παρόν δεν υπάρχουν βιβλιογραφικά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν ότι η μαστίχα Χίου ενδείκνυται στους ασθενείς με ευερέθιστο έντερο.
Μαστίχα Χίου: Παρενέργειες
Η μαστίχα Χίου θεωρείται γενικά ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους όταν καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες. Ωστόσο, όπως κάθε φυσικό φάρμακο ή συμπλήρωμα, μπορεί να προκαλέσει δυσμενείς επιπτώσεις σε ορισμένα άτομα, ιδιαίτερα εάν καταναλωθεί σε υπερβολικές ποσότητες ή από άτομα που είναι αλλεργικά ή ευαίσθητα σε αυτό.
Μερικές από τις πιθανές παρενέργειες της μαστίχας Χίου μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα όπως διάρροια, ναυτία ή κοιλιακό άλγος όταν καταναλώνουν μαστίχα Χίου.
- Αλλεργικές αντιδράσεις: Η μαστίχα Χίου μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε μερικούς ανθρώπους, ιδιαίτερα σε αυτούς που είναι αλλεργικοί σε ξηρούς καρπούς ή άλλα είδη τσίχλας. Τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης μπορεί να περιλαμβάνουν κνίδωση, κνησμό, πρήξιμο ή δυσκολία στην αναπνοή.
- Αλληλεπιδράσεις με φάρμακα: Η μαστίχα Χίου μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, ιδιαίτερα αυτά που μεταβολίζονται από το ήπαρ. Μπορεί επίσης να αυξήσει την απορρόφηση ορισμένων φαρμάκων, γεγονός που θα μπορούσε ενδεχομένως να αυξήσει τις παρενέργειές τους.
- Επιδράσεις στο σάκχαρο στο αίμα: Η μαστίχα Χίου μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα σε μερικούς ανθρώπους, κάτι που θα μπορούσε να είναι προβληματικό για άτομα με διαβήτη ή υπογλυκαιμία.
- Εγκυμοσύνη και θηλασμός: Επί του παρόντος δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με την ασφάλεια της μαστίχας Χίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Συνιστάται οι έγκυες και οι θηλάζουσες γυναίκες να αποφεύγουν την κατανάλωση μαστίχας Χίου μέχρι να υπάρξει περισσότερη έρευνα.
Μαστίχα Χίου: Μαγειρικές χρήσεις
Η μαστίχα Χίου έχει μοναδική γεύση και άρωμα που συχνά περιγράφεται ως γήινο, πευκόφυτο και ελαφρώς γλυκό. Είναι ένα κοινό συστατικό στη μεσογειακή και κουζίνα της Μέσης Ανατολής και χρησιμοποιείται συχνά για να αρωματίσει επιδόρπια και γλυκά, όπως λουκούμι και ελληνικά γλυκά του κουταλιού. Η μαστίχα χρησιμοποιείται επίσης για τον αρωματισμό αλκοολούχων ποτών, όπως το ούζο και το λικέρ μαστίχας.
Εκτός από τις μαγειρικές της χρήσεις, η μαστίχα Χίου χρησιμοποιείται επίσης για τον αρωματισμό τσίχλας, οδοντόκρεμας και άλλων προϊόντων στοματικής υγιεινής.
Συμπέρασμα
Η μαστίχα Χίου είναι ένα μοναδικό και πολύτιμο φυσικό προϊόν που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για τις φαρμακευτικές και γαστρονομικές του ιδιότητες. Πρόσφατη έρευνα έχει επιβεβαιώσει πολλές από τις παραδοσιακές χρήσεις της μαστίχας Χίου και τώρα κερδίζει δημοτικότητα στη βιομηχανία υγείας και ευεξίας. Είτε χρησιμοποιείται ως πεπτικό βοήθημα, ως αποσμητικό αναπνοής ή ως αρωματικός παράγοντας, η μαστίχα Χίου είναι ένα ευέλικτο και πολύτιμο συστατικό με πλούσια ιστορία και πολλά υποσχόμενο μέλλον.