Γλουτένη: Ευαισθησία, αλλεργία ή δυσανεξία;

Τι είναι η γλουτένη;

Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε σπόρους όπως το σιτάρι, το κριθάρι, η βρώμη και η σίκαλη, και μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα από το πεπτικό σύστημα.

Τι είδους συμπτώματα προκαλεί η γλουτένη;

Η γλουτένη προκαλεί συμπτώματα: α) ανοσολογικού τύπου, β) αλλεργικού τύπου, και γ) μη ανοσολογικού / μη αλλεργικού τύπου. Η κοιλιοκάκη είναι νόσος ανοσολογικού τύπου ενώ η αλλεργία στο σιτάρι είναι νόσος αλλεργικού τύπου. Δείτε το σχετικό άρθρο στο peptiko.gr για την κοιλιοκάκη κάνοντας κλικ εδώ. Στο peptiko.gr επίσης θα βρείτε και δίαιτα χωρίς γλουτένη εδώ.Όταν η γλουτένη προκαλέσει γαστρεντερικά συμπτώματα που δεν οφείλονται ούτε στην κοιλιοκάκη ούτε στην αλλεργία στο σιτάρι, τότε θεωρείται ότι πρόκειται για «ευαισθησία στη γλουτένη», που δεν είναι ούτε ανοσολογικού ούτε αλλεργικού τύπου.

Τι είναι η ευαισθησία στη γλουτένη;

Η ευαισθησία στη γλουτένη είναι η πρόκληση συμπτωμάτων από το πεπτικό σύστημα που σχετίζεται με την κατανάλωση γλουτένης και η βελτίωση των συμπτωμάτων όταν αποκλεισθεί η γλουτένη από το διαιτολόγιο του ασθενούς. Θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουν προηγουμένως αποκλεισθεί η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη) και η αλλεργία στα σιτηρά. Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια εξέταση για τη διάγνωση της ευαισθησίας στη γλουτένη και η διάγνωση της νόσου γίνεται κλινικώς με τη λήψη του ιστορικού και τον αποκλεισμό της κοιλιοκάκης και της αλλεργίας στο σιτάρι. Η ευαισθησία στη γλουτένη είναι μια τροφική ευαισθησία που προκαλεί μια ανοσολογική αντίδραση στη γλουτένη και τα προϊόντα της, σε αντίθεση με την κοιλιοκάκη η οποία είναι ανοσολογικού τύπου νόσος. Η ευαισθησία στη γλουτένη θα πρέπει να διαχωριστεί από την τροφική δυσανεξία, με ή χωρίς δυσαπορρόφηση, η οποία είναι μια μη ανοσολογικού τύπου ανεπιθύμητη αντίδραση που συμβαίνει όταν τα θρεπτικά συστατικά μιας τροφής δεν πέπτονται επαρκώς ή πλήρως εξαιτίας έλλειψης των απαραίτητων ενζύμων ή εξαιτίας ύπαρξης μεγάλης ποσότητας ενός συγκεκριμένου συστατικού της τροφής. Οι σημαντικότερες γνωστές δυσανεξίες είναι η δυσανεξία λακτόζης, ολιγοσακχαριτών, δισακχαριτών, μονοσακχαριτών, και πολυολών (fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, polyols, ή αλλιώς FODMAP).

Ποια είναι τα συμπτώματα της ευαισθησίας στη γλουτένη;

Η ευαισθησία στη γλουτένη προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με την κοιλιοκάκη και συνεπώς από μόνο του το ιστορικό δεν είναι ικανό να διαχωρίσει αν πρόκειται για κοιλιοκάκη ή ευαισθησία στη γλουτένη. Τα συμπτώματα της ευαισθησίας στη γλουτένη εντοπίζονται στο γαστρεντερικό αλλά και εκτός αυτού και συνοψίζονται στον παρακάτω Πίνακα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν τις 3 διαταραχές από την κατανάλωση γλουτένης;

Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε αν πρόκειται για ευαισθησία στη γλουτένη, ή για κοιλιοκάκη ή αλλεργία στο σιτάρι. Είναι συνεπώς χρήσιμος ο παρακάτω Πίνακας.

Τι εξετάσεις θα πρέπει να κάνω;

Ο γαστρεντερολόγος σας θα σας συστήσει να κάνετε διάφορες αιματολογικές εξετάσεις για αποκλεισμό κοιλιοκάκης (αντισώματα και HLA) και αλλεργίας στο σιτάρι (αντισώματα IgE). Επίσης θα χρειασθεί να υποβληθείτε σε γαστροσκόπηση για λήψη βιοψιών από το λεπτό έντερο (δωδεκαδάκτυλο) για έλεγχο συνδρόμου δυσαπορρόφησης. Στην περίπτωση που έχετε ευαισθησία στη γλουτένη και όχι κοιλιοκάκη, οι βιοψίες δεν θα δείξουν ατροφία των λαχνών του λεπτού εντέρου ή υπερπλασία των κρυπτών, σε αντίθεση με το εάν έχετε κοιλιοκάκη. Εάν έχετε ήδη διακόψει την κατανάλωση γλουτένης, θα πρέπει να ξανα-ξεκινήσετε να την καταναλώνετε για 2 τουλάχιστον εβδομάδες προτού γίνουν αυτές οι εξετάσεις. Εάν τα αντισώματα για την κοιλιοκάκη είναι θετικά και η βιοψία δωδεκαδακτύλου είναι φυσιολογική, τότε πρόκειται για λανθάνουσα κοιλιοκάκη και θα πρέπει να λάβετε αγωγή. Η παρουσία μεμονωμένης ενδοεπιθηλιακής λεμφοκυττάρωσης στη βιοψία δωδεκαδακτύλου δεν είναι ειδική για κοιλιοκάκη και θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες αιτίες.