Γράφει η Αιματολόγος Ζωή Σαούλη, Θεσσαλονίκη, τηλ. 6944207979
Τι είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια;
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια, γνωστά και ως ερυθροκύτταρα ή red blood cells (RBC), είναι ένας από τους πιο σημαντικούς τύπους κυττάρων που βρίσκονται στο ανθρώπινο σώμα. Η κύρια λειτουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι να μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες στους ιστούς του σώματος και να μεταφέρουν διοξείδιο του άνθρακα από τους ιστούς πίσω στους πνεύμονες. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε αναλυτικά τη δομή και τη λειτουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Δομή
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρά κύτταρα σε σχήμα δίσκου με διάμετρο περίπου 7,5 μm. Είναι αμφίκοιλα, που σημαίνει ότι έχουν κοίλο σχήμα και από τις δύο πλευρές, παρόμοιο με ένα ντόνατ. Αυτό το σχήμα επιτρέπει στα κύτταρα να έχουν μεγάλη αναλογία επιφάνειας προς όγκο, η οποία είναι σημαντική για τη λειτουργία τους.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια αποτελούνται από μια κυτταρική μεμβράνη που περιβάλλει το κυτταρόπλασμα. Η κυτταρική μεμβράνη αποτελείται από λιπίδια και πρωτεΐνες και περιέχει εξειδικευμένες πρωτεΐνες που ονομάζονται αντιγόνα που βοηθούν στην αναγνώριση της ομάδας αίματος των ανθρώπων.
Το κυτταρόπλασμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι γεμάτο με αιμοσφαιρίνη, μια πρωτεΐνη που συνδέεται με το οξυγόνο και δίνει στο κύτταρο το κόκκινο χρώμα του. Κάθε ερυθρό αιμοσφαίριο περιέχει περίπου 270 εκατομμύρια μόρια αιμοσφαιρίνης, τα οποία αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του συνολικού βάρους του κυττάρου.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Λειτουργία
Η κύρια λειτουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι η μεταφορά οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα σε όλο το σώμα. Το οξυγόνο μεταφέρεται από τους πνεύμονες στους ιστούς του σώματος, όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα. Το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο παράγεται ως απόβλητο κατά την παραγωγή ενέργειας, μεταφέρεται από τους ιστούς πίσω στους πνεύμονες, όπου εκπνέεται.
Το αμφίκοιλο σχήμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων τους επιτρέπει να λυγίζουν και να λυγίζουν καθώς ταξιδεύουν μέσα από τα στενότερα αιμοφόρα αγγεία του σώματος, κάτι που είναι σημαντικό για τη λειτουργία τους. Αυτή η ευελιξία τους επιτρέπει να συμπιέζονται μέσα από μικρά τριχοειδή αγγεία και να παρέχουν οξυγόνο σε ιστούς που διαφορετικά θα ήταν απρόσιτοι.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι επίσης σε θέση να μεταφέρουν το διοξείδιο του άνθρακα πίσω στους πνεύμονες μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται φαινόμενο Haldane. Αυτό το φαινόμενο περιγράφει πώς η δέσμευση του οξυγόνου στην αιμοσφαιρίνη προκαλεί μια διαμορφωτική αλλαγή στην πρωτεΐνη, η οποία διευκολύνει τη δέσμευση του διοξειδίου του άνθρακα. Ως αποτέλεσμα, τα ερυθρά αιμοσφαίρια μπορούν να μεταφέρουν ταυτόχρονα οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Πού παράγονται;
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγονται στο μυελό των οστών, που είναι ο σπογγώδης ιστός που βρίσκεται μέσα στα οστά. Η διαδικασία παραγωγής ερυθρών αιμοσφαιρίων ονομάζεται ερυθροποίηση και ρυθμίζεται από μια ορμόνη που ονομάζεται ερυθροποιητίνη, η οποία παράγεται από τα νεφρά.
Κατά τη διάρκεια της ερυθροποίησης, τα βλαστοκύτταρα του μυελού των οστών διαφοροποιούνται σε ανώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία στη συνέχεια ωριμάζουν σε πλήρως λειτουργικά ερυθρά αιμοσφαίρια. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 7 ημέρες και περίπου 2,5 εκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια παράγονται κάθε δευτερόλεπτο.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Ποια εξέταση τα δείχνει;
Η εργαστηριακή εξέταση που δείχνει τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBC) ονομάζεται γενική αίματος. Η γενική αίματος είναι μια εξέταση ρουτίνας αίματος που μετρά διάφορα συστατικά του αίματος, συμπεριλαμβανομένων των ερυθρών αιμοσφαιρίων, των λευκών αιμοσφαιρίων (WBC) και των αιμοπεταλίων (PLT). Ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBC) αναφέρεται ως ο αριθμός των RBC ανά μικρολίτρο (μL) αίματος.
Εκτός από τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων, η γενική αίματος μπορεί επίσης να παρέχει άλλες σημαντικές πληροφορίες για το αίμα, όπως τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη, που μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση και την παρακολούθηση διαφόρων παθολογικών καταστάσεων.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Φυσιολογικές τιμές
Το φυσιολογικό εύρος τιμών για τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορεί να ποικίλλει ελαφρώς ανάλογα με το εργαστήριο και την ηλικία και το φύλο του ατόμου, αλλά γενικά, το φυσιολογικό εύρος τιμών για τους ενήλικες άνδρες είναι 4,5-5,5 εκατομμύρια κύτταρα/μL και για τις ενήλικες γυναίκες είναι 4,0 έως 5,0 εκατομμύρια κύτταρα/μL.
Το εύρος των φυσιολογικών τιμών αναφοράς μπορεί να διαφέρει ελαφρώς ανάλογα με το συγκεκριμένο εργαστήριο που εκτελεί την ανάλυση. Επιπλέον, άλλοι παράγοντες όπως το υψόμετρο, το κάπνισμα και ορισμένες ιατρικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τον αριθμό των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Τι δείχνει η διαταραχή του αριθμού και της δομής τους;
Η διαταραχή τόσο του αριθμού όσο και της δομής των ερυθρών αιμοσφαιρίων μπορεί να υποδηλώνει υποκείμενες παθήσεις και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του σώματος να μεταφέρει αποτελεσματικά οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα. Ακολουθούν ορισμένες κοινές διαταραχές που μπορεί να εμφανιστούν στα ερυθρά αιμοσφαίρια:
- Αναιμία: Αυτό συμβαίνει όταν ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων ή η ποσότητα της αιμοσφαιρίνης στο αίμα είναι χαμηλότερος από το κανονικό. Η αναιμία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως διατροφικές ελλείψεις, χρόνιες ασθένειες ή απώλεια αίματος.
- Πολυκυτταραιμία: Αυτό είναι το αντίθετο της αναιμίας, όταν δηλαδή υπάρχει αυξημένος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα. Η πολυκυτταραιμία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις, χρόνια υποξία ή όγκους.
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία: Πρόκειται για μια κληρονομική διαταραχή όπου τα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουν ασυνήθιστο σχήμα και γίνονται άκαμπτα, κολλώδη και φράζουν τα αιμοφόρα αγγεία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια ποικιλία επιπλοκών, όπως πόνο, βλάβη οργάνων και εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Θαλασσαιμία ή β-μεσογειακή αναιμία: Αυτή είναι μια άλλη κληρονομική διαταραχή όπου υπάρχει ανεπάρκεια στην παραγωγή αιμοσφαιρίνης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία.
- Αιμολυτική αναιμία: Αυτό συμβαίνει όταν τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται πιο γρήγορα από ότι παράγονται. Αυτό μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως λοιμώξεις, αυτοάνοσες διαταραχές ή ορισμένα φάρμακα.
- Μακροκυττάρωση: Αυτή είναι μια κατάσταση όπου τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μεγαλύτερα από το κανονικό. Αυτό μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως διατροφικές ελλείψεις, ηπατική νόσο ή ορισμένα φάρμακα.
- Μικροκυττάρωση: Αυτή είναι μια κατάσταση όπου τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι μικρότερα από το κανονικό. Αυτό μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως η έλλειψη σιδήρου, η θαλασσαιμία ή η δηλητηρίαση από μόλυβδο.
Ερυθρά αιμοσφαίρια: Συμπέρασμα
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια παίζουν καθοριστικό ρόλο στο ανθρώπινο σώμα μεταφέροντας οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα σε όλο το σώμα. Το μοναδικό αμφίκοιλο σχήμα τους και η υψηλή συγκέντρωση αιμοσφαιρίνης τους επιτρέπουν να μεταφέρουν μεγάλες ποσότητες οξυγόνου και να κάμπτονται και να λυγίζουν καθώς ταξιδεύουν μέσα από στενά αιμοφόρα αγγεία.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγονται στο μυελό των οστών και ρυθμίζονται από την ορμόνη ερυθροποιητίνη. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ένα συναρπαστικό και ουσιαστικό μέρος του ανθρώπινου σώματος.