Δυσκοιλιότητα: Τύποι και αντιμετώπιση

Δυσκοιλιότητα: Τύποι και αντιμετώπιση

Τι είναι η δυσκοιλιότητα;

Η δυσκοιλιότητα είναι μια συχνή λειτουργική διαταραχή του πεπτικού συστήματος, που χαρακτηρίζεται από δυσκολία στην αποβολή των κοπράνων ή/και σπάνιες κενώσεις. Δεν πρόκειται για μία ασθένεια, αλλά για ένα σύμπτωμα που μπορεί να έχει διάφορες αιτίες και εκδηλώσεις. Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι περιστασιακή ή χρόνια, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου.

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της δυσκοιλιότητας;

Σύμφωνα με τα διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια της Ρώμης IV, ένα άτομο θεωρείται ότι πάσχει από δυσκοιλιότητα όταν παρουσιάζει δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα για τουλάχιστον 3 μήνες:

• Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα

• Έντονη προσπάθεια για αφόδευση

• Σκληρά ή κομματιαστά κόπρανα

• Αίσθημα ατελούς κένωσης

• Αίσθημα ότι κάτι εμποδίζει την έξοδο των κοπράνων (αποφρακτική αίσθηση)

• Ανάγκη για χειροκίνητη βοήθεια (π.χ. πίεση ή χρήση των δακτύλων)

Επίσης, δεν θα πρέπει να υπάρχουν μαλακά κόπρανα χωρίς τη χρήση καθαρτικών, και να μην πληρούνται τα κριτήρια για σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Τι αισθάνεται ο ασθενής με δυσκοιλιότητα;

Πολλοί ασθενείς αναφέρουν:

• “Νιώθω ότι θέλω να ενεργηθώ αλλά δεν μπορώ”

• Σκληρά κόπρανα που δεν βγαίνουν, παρά την έντονη προσπάθεια

• Φούσκωμα, δυσφορία και κοιλιακό άλγος

• Κοπρόλιθους, δηλαδή πολύ σκληρά κόπρανα που συσσωρεύονται στο ορθό

• Πολλά μικρά κόπρανα, που δεν δίνουν αίσθημα πλήρους κένωσης

Από τι προκαλείται η δυσκοιλιότητα;

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι:

🔹 Πρωτοπαθής (ιδιοπαθής): χωρίς εμφανές αίτιο, σχετίζεται με μειωμένη κινητικότητα του εντέρου ή δυσλειτουργία της αφόδευσης.

🔹 Δευτεροπαθής: λόγω άλλων παραγόντων όπως:

• Φάρμακα (οπιοειδή, σίδηρος, αντικαταθλιπτικά)

• Ορμονικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός, διαβήτης)

• Νευρολογικές παθήσεις (Πάρκινσον, ΣΚΠ)

• Εγκυμοσύνη ή καθιστική ζωή

• Αφυδάτωση ή φτωχή δίαιτα σε φυτικές ίνες

Τύποι δυσκοιλιότητας και αντιμετώπιση

Αντί να αντιμετωπίζεται ως μια ενιαία κατάσταση, η δυσκοιλιότητα διακρίνεται σε διάφορους τύπους, καθένας από τους οποίους έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά και απαιτεί διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.

1. Χρόνια ιδιοπαθής δυσκοιλιότητα

Χαρακτηριστικά:

• Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα

• Σκληρά ή κομματιαστά κόπρανα

• Έντονη προσπάθεια για αφόδευση

• Αίσθημα ατελούς κένωσης

Τι να κάνετε:
Αν υποφέρετε από σκληρά κόπρανα που δεν βγαίνουν, ξεκινήστε με αλλαγές στη διατροφή, αύξηση της πρόσληψης νερού και φυσική δραστηριότητα. Αν δεν υπάρχει βελτίωση, μπορεί να απαιτηθεί φαρμακο για σκληρα κοπρανα, όπως καθαρτικά με ωσμωτική ή διεγερτική δράση, υπό ιατρική καθοδήγηση.

2. Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με δυσκοιλιότητα (IBS-C)

Χαρακτηριστικά:

• Επώδυνη κοιλιά ή φούσκωμα που βελτιώνεται μετά την κένωση

• Εναλλαγή στη συχνότητα και μορφή των κοπράνων

• Πολλά μικρά κόπρανα και αίσθημα ατελούς κένωσης

Αντιμετώπιση:
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο (όπως η αποφυγή τροφών που προκαλούν φούσκωμα και αέρια ή υιοθέτηση δίαιτας χαμηλής FODMAP). Επιπλέον, ήπιες καθαρτικές ουσίες ή προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν.

3. Δυσκοιλιότητα που προκαλείται από φάρμακα (π.χ. οπιοειδή)

Χαρακτηριστικά:

• Κατακράτηση κοπράνων

• Σκληρά κόπρανα

• Επίμονη δυσκοιλιότητα όσο διαρκεί η φαρμακευτική αγωγή

Τι να κάνετε:
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η απλή αλλαγή διατροφής συχνά δεν επαρκεί. Ενδείκνυνται φαρμακευτικές παρεμβάσεις με εξειδικευμένα καθαρτικά. Ο ασθενής θα πρέπει να ζητήσει καθοδήγηση από γαστρεντερολόγο για την επιλογή του καλύτερου φαρμάκου για την δυσκοιλιότητα ανάλογα με το είδος της θεραπείας που λαμβάνει.

4. Αποφρακτική δυσκοιλιότητα (δυσλειτουργία πυελικού εδάφους)

Χαρακτηριστικά:

• Αδυναμία χαλάρωσης του πρωκτικού σφιγκτήρα

• Ανάγκη για χειροκίνητη υποβοήθηση κατά την αφόδευση

• Νιώθω ότι θέλω να ενεργηθώ αλλά δεν μπορώ

Κοπρόλιθοι και αντιμετώπιση:
Όταν τα κόπρανα παραμένουν εγκλωβισμένα στο ορθό, σκληραίνουν και σχηματίζουν κοπρόλιθους. Η αντιμετώπισή τους περιλαμβάνει κλύσματα, υποκλυσμούς ή ακόμα και μηχανική απομάκρυνση σε σοβαρές περιπτώσεις.

5. Δυσκοιλιότητα από βραδεία κινητικότητα (slow transit constipation)

Χαρακτηριστικά:

• Αραιές κενώσεις (π.χ. 1 φορά την εβδομάδα)

• Έλλειψη επιθυμίας για αφόδευση

• Κόπρανα που μένουν για μέρες στο παχύ έντερο

Αντιμετώπιση:
Η διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, άφθονα υγρά και τακτική άσκηση είναι σημαντικές. Αν αυτά αποτύχουν, μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθαρτικά με μηχανισμό δράσης στην εντερική κινητικότητα.

6. Δευτεροπαθής δυσκοιλιότητα

Αίτια:

• Φάρμακα (σιδηρούχα, αντικαταθλιπτικά, αντιϋπερτασικά)

• Ορμονικές διαταραχές (υποθυρεοειδισμός)

• Νευρολογικές νόσοι (Πάρκινσον, ΣΚΠ)

Αντιμετώπιση:
Εντοπισμός και διόρθωση του υποκείμενου προβλήματος, με παράλληλη υποστήριξη με κατάλληλα καθαρτικά.

Σπιτική συνταγή για δυσκοιλιότητα

Για ήπιες μορφές, μια σπιτική συνταγή για δυσκοιλιότητα μπορεί να βοηθήσει:

🔹 Μουλιάστε 4-5 δαμάσκηνα σε νερό από το προηγούμενο βράδυ και καταναλώστε τα το πρωί με το υγρό τους
🔹 Καταναλώστε 1 κουταλιά της σούπας ελαιόλαδο πριν το πρωινό
🔹 Προσθέστε λιναρόσπορο ή βρώμη σε γιαούρτι ή σαλάτες

Συμπερασματικά

Η δυσκοιλιότητα εμφανίζεται με διαφορετικούς τύπους και χρειάζεται προσεκτική αξιολόγηση για την επιλογή της κατάλληλης λύσης. Εάν τα σκληρά κόπρανα δεν βγαίνουν, ή εάν παρατηρούνται κοπρόλιθοι, αποφρακτική δυσκοιλιότητα ή επίμονη αδυναμία κένωσης, είναι απαραίτητη η ιατρική παρέμβαση.