Διάφορες μελέτες δημοσιεύονται κατά καιρούς σχετικά με την αύξηση του κινδύνου ή την πρόληψη του καρκίνου στον οισοφάγο, το στομάχι, το παχύ έντερο και το συκώτι από την έκθεση σε διάφορες τροφές ή συστατικά. Επίσης, η μέθοδος προετοιμασίας του φαγητού (μαγείρεμα) και οι συνήθειες κατανάλωσης των τροφών ή ροφημάτων έχουν μελετηθεί σε ότι αφορά την επίδραση στον καρκίνο του ανωτέρου πεπτικού και του ήπατος.
Πώς επηρεάζει η διατροφή τον καρκίνο του παχέος εντέρου;
Υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ότι η διατροφή επηρεάζει την πορεία ορισμένων ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου. Εντούτοις, δεν είναι γνωστό αν η αλλαγή της διατροφής μετά τη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου βελτιώνει την επιβίωση των καρκινοπαθών. Οι περισσότεροι ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου δεν συμμορφώνονται με τις συμβουλές του γιατρού για συγκεκριμένη δίαιτα. Μελέτη έδειξε ότι το 84% των ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου δεν ακολούθησαν τις οδηγίες των γιατρών για να βάλουν φρούτα και λαχανικά στη διατροφή τους. Τα δεδομένα για το ρόλο της δίαιτας στους ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου προέρχονται από 2 προοπτικές μελέτες σε ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου 3ου σταδίου (διήθηση λεμφαδένων αλλά όχι μεταστάσεις).
Στην πρώτη μελέτη, εντάχθηκαν 1009 ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου που έλαβαν χημειοθεραπεία, ανάλογα με τη διατροφή που ελάμβαναν. Στην πρώτη ομάδα εντάχθηκαν οι ασθενείς που ακολούθησαν τις οδηγίες των γιατρών για διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κοτόπουλο, αλεύρι ολικής αλέσεως). Στην δεύτερη ομάδα εντάχθηκαν οι ασθενείς που κατανάλωναν κόκκινο κρέας, αλλαντικά, λουκάνικα, γλυκά, ζάχαρη, επιδόρπια, λευκό ψωμί). Η ανάλυση έδειξε ότι οι ασθενείς της δεύτερης ομάδας είχαν τριπλάσιο κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου παχέος εντέρου και διπλάσιο κίνδυνο θανάτου.
Στη δεύτερη μελέτη, οι ερευνητές εστίασαν στον γλυκαιμικό δείκτη και τη λήψη υδατανθράκων από τους ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου. Η μελέτη έδειξε ότι όσοι ασθενείς έτρωγαν τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη είχαν αυξημένο κίνδυνο (κατά 80%) υποτροπής της νόσου. Ο κίνδυνος αυτός υπερδιπλασιαζόταν όταν οι ασθενείς, εκτός από κακή διατροφή, είχαν και αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (υπέρβαροι ή παχύσαρκοι).
Σε ότι αφορά τη λήψη υδατανθράκων, φάνηκε ότι σχετίζονται με χαμηλότερη επιβίωση ελεύθερης νόσου και χαμηλότερη συνολική επιβίωση. Δεν έχουν γίνει μελέτες που να αναφέρουν ότι η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες βελτιώνει την πρόγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου. Ούτε έχουν γίνει μελέτες σχετικά με την επίδραση της αλλαγής της διατροφής σε ασθενείς με πρώιμα στάδια καρκίνου του παχέος εντέρου.
Σε ότι αφορά τον αυξημένο δείκτη μάζας σώματος, αν και φαίνεται ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και θανάτου από καρκίνο, δεν έχουν γίνει μελέτες που να δείχνουν ότι η δίαιτα αδυνατίσματος βοηθάει στην βελτίωση (αύξηση) της επιβίωσης των καρκινοπαθών.
Δείτε το άρθρο του peptiko.gr σχετικά με το ρόλο των συμπληρωμάτων ασβεστίου ως πρόληψη στους πολύποδες και τον καρκίνο παχέος εντέρου.
Ποια είναι εν συντομία τα δεδομένα για τη διατροφή στον καρκίνο του οισοφάγου, στομάχου, παχέος εντέρου και ήπατος;
Ο παρακάτω Πίνακας συνοψίζει τα δεδομένα από σχετικές μελέτες που έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα περιοδικά έως το 2015. Οι μελέτες που ελήφθησαν υπόψη είναι τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες, προοπτικές. Τα δεδομένα αφορούν είτε σε συμπλήρωση ερωτηματολογίου είτε σε εκτίμηση βιοδεικτών. Για σπανιότερους καρκίνους, όπως το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου, μόνο οι μελέτες με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων δίνουν αξιόπιστα αποτελέσματα. Στις περιπτώσεις αυτές, τα πιο αξιόπιστα δεδομένα προέρχονται από μελέτες case-control.
Τα βελάκια υποδηλώνουν: (↑) αυξημένο κίνδυνο καρκίνου(↓) μειωμένο κίνδυνο καρκίνου, δηλαδή η κατανάλωση προλαμβάνει από τον καρκίνο(↔) καμία επίδραση στον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου οισοφάγου, στομάχου, ή ήπατος.
| Έκθεση σε: | Καρκίνος οισοφάγου | Καρκίνος στομάχου | Καρκίνος παχέος | Καρκίνος ήπατος |
| Φρούτα και λαχανικά | ↓ | ↓ | ↓ | |
| Κρέας (κόκκινο ή επεξεργασμένο) | ↑ | ↑ | ↑ | ↑ |
| Κατάποση καυτών ροφημάτων | ↑ πλακώδες | |||
| Μικροθρεπτικά συστατικά | ↓ πλακώδες / ↔ αδενοκαρκίνωμα | ↓ | ||
| Βιταμίνη D | ↔ ή ↑ | ↔ ή ↑ | ↓ | |
| Τουρσί (πίκλες) | ↑ πλακώδες | |||
| Αλάτι (συμπεριλαμβάνονται τα παστά) | ↑ | |||
| Καφές | ↓ | |||
| Αλκοόλ | ↑ πλακώδες / ↔ αδενοκαρκίνωμα | ↔ | ↑ | ↑ |
| Διαιτητικές συνήθειες | ↓ | ↔ | ↓ | |
| Ασβέστιο | ↓ |
Πλακώδες: καρκίνος οισοφάγου εκ πλακωδών κυττάρωνΜικροθρεπτικά συστατικά: Αντιοξειδωτικά (βιταμίνη C, βιταμίνη E, βήτα-καροτένιο, σελήνιο, ρετινόλη, κλπ), πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής κλπ. Τα συστατικά αυτά δείχνουν όφελος κυρίως σε Κινέζικες μελέτες και όχι τόσο στον Δυτικό κόσμο όπου όλα αυτά τα συστατικά περιέχονται ούτως ή άλλως στη διατροφή που καταναλώνουμε καθημερινά. Διαιτητικές συνήθειες: Μεσογειακή δίαιτα ή δείκτης υγιεινής διατροφής
Το σχήμα που ακολουθεί δείχνει την επίδραση του αλκοόλ στην ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου (εκ πλακωδών κυττάρων και αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου) και καρκίνου στομάχου (καρδίας και λοιπών εντοπίσεων πλην καρδίας). Όσο περισσότερα αλκοολούχα ποτά καταναλώνει κάποιος τόσο αυξάνει ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου (κυρίως του οισοφάγου).
Αλκοόλ και καρκίνος
Η κατανάλωση αλκοόλ σχετίζεται και με αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και μάλιστα με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Συγκεκριμένα:
- 1 ποτό την ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο κατά 7%
- 2-4 ποτά την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 21%
- >4 ποτά την ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο κατά >50%
Μία στις 10 περιπτώσεις καρκίνου παχέος εντέρου οφείλεται στην κατανάλωση αλκοόλ.
Συνεπώς, ναι στο αλκοόλ αλλά με μέτρο. Όχι πάνω από 1 ποτό την ημέρα.
Τηγανητές πατάτες, ακρυλαμίδιο και καρκίνος
Το ακρυλαμίδιο είναι μια χημική ουσία που ευθύνεται για διάφορα είδη καρκίνου σε πειραματόζωα. Σχηματίζεται στην ροδοκόκκινη επιφάνεια των τηγανητών φαγητών (πχ τηγανητές πατάτες, πατατάκια) όταν ψήνονται σε πάνω από 120 βαθμούς Κελσίου. Η πατάτα περιέχει ένα αμινοξύ που λέγεται ασπαραγίνη. Η ασπαραγίνη είναι πρόδρομος ένωση του ακρυλαμιδίου. Δηλαδή όταν τηγανίσουμε τις πατάτες σε πάνω από 120 βαθμούς Κελσίου η ασπαραγίνη μετατρέπεται σε ακρυλαμίδιο μέσω μιας χημικής αντίδρασης που λέγεται αντίδραση Maillard. Η αντίδραση Maillard χαρίζει στα πατατάκια το όμορφο χρυσαφένιο χρώμα τους και την εξαιρετική γεύση τους. Όμως μαζί με όλα αυτά, τα επιμολύνει με το καρκινογόνο ακρυλαμίδιο.
Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις για το ρόλο του ακρυλαμιδίου στην καρκινογένεση στον άνθρωπο, εντούτοις ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει κατατάξει το ακρυλαμίδιο στα πιθανά καρκινογόνα χημικά.
Κόκκινο κρέας, μπέικον, λουκάνικα και καρκίνος παχέος εντέρου
Στις 26 Οκτωβρίου 2015, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε ανακοίνωση Νο.1 στην οποία κατατάσσει το επεξεργασμένο κρέας (λουκάνικα, αλλαντικά, μπέικον, ζαμπόν κλπ) στην κατηγορία των καρκινογόνων τάξεως 1 (ισχυρή συσχέτιση), και το κόκκινο κρέας (χοιρινό, βοδινό, αρνί) ως καρκινογόνο τάξεως 2Α (πιθανή συσχέτιση), καθώς θεωρεί ότι υφίστανται επαρκή δεδομένα για τη συσχέτισή τους με τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Κατόπιν αντιδράσεων της βιομηχανίας τροφίμων, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναγκάστηκε να προβεί σε ανακοίνωση Νο.2 στις 29 Οκτωβρίου 2015, όπου διευκρινίζεται ότι δεν απαγορεύεται η κατανάλωση επεξεργασμένων και κόκκινων κρεάτων, αλλά συνιστάται η μείωση της κατανάλωσής τους.
Δείτε πόσες περιπτώσεις θανάτων από καρκίνο προκαλούνται ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο από διάφορα αίτια:
- Κάπνισμα: 1.000.000 θάνατοι
- Αλκοόλ: 600.000 θάνατοι
- Ατμοσφαιρική ρύπανση: 200.000 θάνατοι
- Κόκκινο κρέας: 50.000 θάνατοι
- Επεξεργασμένο κρέας: 34.000 θάνατοι