Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ενημερώνονται για θέματα διατροφής, τι τροφές να επιλέγουν και τι να αποφεύγουν, ποιες είναι υγιεινές και ποιες όχι. Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα αυξημένο ενδιαφέρον των εταιρειών που παράγουν τρόφιμα να λανσάρουν στην αγορά υγιεινές τροφές στοχεύοντας στο ορθορεξικό κοινό. Ο όρος νευρογενής ορθορεξία εισήχθη στην ψυχιατρική το 1997 από τον Δρ. Steven Bratman, κατ’αντιστοιχία με τον όρο νευρογενής ανορεξία, για να περιγράψει την εμμονή ενός ανθρώπου στην κατανάλωση “υγιεινού φαγητού” και την αποφυγή τροφών βλαβερών για την υγεία.
Το σύγχρονο μάρκετινγκ τοποθετεί ετικέτες στα τρόφιμα που περιέχουν χαμηλά ή καθόλου λιπαρά, υποκατάστατα ζάχαρης, που είναι ελεύθερα γλουτένης ή που μειώνουν τη χοληστερίνη, ωθώντας τους καταναλωτές σε συστηματική κατανάλωσή τους και άρα μεγάλα κέρδη για τις εταιρείες που τα παράγουν. Το peptiko.gr εκθέτει τα αυτοαποκαλούμενα υγιεινά τρόφιμα και θέτει στην κρίση σας αν πρέπει πράγματι να τα καταναλώνετε σε συστηματική βάση. Συνιστά δε να ελέγχετε σχολαστικά τις ετικέτες τους πριν τα αγοράσετε.
- Ντρέσινγκ σαλατών. Τα ντρέσιγκ των σαλατών περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, τρανς λιπαρών τεχνητών χημικών συστατικών και φυτικά έλαια. Είναι εύλογο το ερώτημα: μα τα φυτικά έλαια δεν προέρχονται από φυτά και τα φυτά δεν είναι υγιεινά; Η απάντηση είναι απλή. Τα φυτικά έλαια δεν είναι τόσο εύγευστα ενώ τα ντρέσινγκ που κυκλοφορούν στο εμπόριο για τις σαλάτες έχουν τέλεια γεύση. Πώς γίνεται αυτό; Μα φυσικά χάρη σε όλα τα πρόσθετα χημικά που ενισχύουν τη γεύση αλλά δεν κάνουν καλό στην υγεία. Δοκιμάστε να φάτε τη σαλάτα σας χωρίς ντρέσινγκ, διότι προσθέτετε τόσα πολλά χημικά στο πιάτο σας όσα δεν φαντάζεστε. Είναι προτιμότερο να μην φάτε καθόλου σαλάτα παρά σαλάτα με ντρέσιγκ.
- Τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά ή καθόλου λιπαρά. Τα κορεσμένα λιπαρά προσθέτουν γεύση στα τρόφιμα. Οι εταιρείες τροφίμων που λανσάρουν στην αγορά τρόφιμα με χαμηλά ή καθόλου λιπαρά το γνωρίζουν ότι τα προϊόντα τους δεν θα είχαν καμία απολύτως τύχη διότι θα ήταν εντελώς άγευστα και άρα δεν θα είχαν απήχηση στο καταναλωτικό κοινό. Για το λόγο αυτό, οι εταιρείες ενισχύουν τη γεύση των τροφίμων αυτών με προσθήκη ζάχαρης. Συνήθως στις ετικέτες των τροφίμων δεν θα βρείτε ποια είναι η συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση ζάχαρης, πολύ απλά διότι τα τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά ή καθόλου λιπαρά θα αποδεικνύονταν ανθυγιεινά λόγω της ζάχαρης που περιέχουν. Θυμηθείτε ότι η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά νοσήματα σχετίζονται με την κατανάλωση ζάχαρης. Συνεπώς είναι προτιμότερο να τρώτε ένα κανονικό γεύμα με λιπαρά, παρά να καταναλώνετε συστηματικά τροφές χωρίς λιπαρά.
- Φρουτοχυμοί. Και ποιος δεν θα έλεγε όχι στην καθημερινή κατανάλωση χυμού φρούτων με βιταμίνες (κυρίως βιταμίνη C). Στο εμπόριο θα βρείτε φρεσκοστιμμένους χυμούς, φυσικούς χυμούς, νέκταρ χυμών, κλπ. Πολλοί από αυτούς τους χυμούς διαφημίζουν ότι περιέχουν μεγάλη ποσότητα βιταμίνης C, ότι προέρχονται από ώριμα ζουμερά φρούτα, από φρεσκότατα φρούτα κλπ. Στην πραγματικότητα, ο χυμός που θα αγοράσετε από το σούπερ μάρκετ δεν είναι φρουτοχυμός. Σε μερικές περιπτώσεις οι φρουτοχυμοί δεν περιέχουν καθόλου φρούτα, αλλά έχουν τη γεύση φρούτων εξαιτίας πρόσθετων χημικών. Με λίγα λόγια αγοράζετε νερό της βρύσης με χημικά που έχουν γεύση φρούτων. Επιπλέον, πολλοί από τους χυμούς περιέχουν μεγάλη ποσότητα ζάχαρης. Είναι λοιπόν προτιμότερο να αγοράσετε φρούτα από τη λαϊκή της γειτονιάς σας και να τα στίψετε ή να τα βάλετε στο μούλτι και να κάνετε έναν φρέσκο φρουτοχυμό της αρεσκείας σας παρά να αγοράσετε ένα μπουκάλι χυμού αμφίβολης ποιότητας από το σούπερ μάρκετ.
- Φυτικές στερόλες και στανόλες που υποτίθεται ότι μειώνουν τη χοληστερίνη και κάνουν καλό στην υγεία σας. Δείτε το σχετικό άρθρο του peptiko.gr εδώ.
- Προϊόντα από σιτάρι ολικής αλέσεως που υποτίθεται ότι βοηθάνε στη ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη. Πολλές φορές τα προϊόντα από σιτάρι ολικής αλέσεως δεν παρασκευάζονται από σιτάρι ολικής αλέσεως αλλά περιέχουν χρωστικές. Πιθανόν μάλιστα να έχουν παρόμοιο γλυκαιμικό δείκτη με το λευκό ψωμί.
- Μαργαρίνη. Αντί για βούτυρο ορισμένοι ειδικοί συνιστούν την κατανάλωση μαργαρίνης ως πιο υγιεινή. Τι είναι όμως η μαργαρίνη; Δεν είναι φαγητό, αλλά περιέχει χημικά και εξευγενισμένα έλαια που δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι υγιεινό. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες όσοι αντικατέστησαν την κατανάλωση βούτυρου με μαργαρίνη είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων. Είναι προτιμότερο να την αποφεύγετε.
- Αθλητικά ενεργειακά ποτά που περιέχουν ζάχαρη και ηλεκτρολύτες και βοηθούν τους αθλητές να αναπληρώσουν την ενέργεια και τους ηλεκτρολύτες που χάνουν κατά την έντονη άθληση. Τα ποτά αυτά δεν είναι κατάλληλα για τον γενικό πληθυσμό που δεν ασκείται έντονα διότι περιέχουν αλάτι και ζάχαρη που δεν χρειάζεται σε κάποιον που σιτίζεται κανονικά, καταναλώνει νερό, και δεν χάνει υγρά (με εφίδρωση ή διάρροια).
- Επεξεργασμένα “βιολογικά” τρόφιμα. Η προσθήκη της λέξης “βιολογικό” παραπλανά το καταναλωτικό κοινό που θεωρεί ότι αγοράζει κάτι υγιεινό. Παράδειγμα: η βιολογική μαύρη ζάχαρη είναι ακριβώς ίδια με την κανονική κρυσταλλική άσπρη ζάχαρη. Περιέχει ίση ποσότητα γλυκόζης και φρουκτόζης και δεν έχει καμία απολύτως διατροφική αξία. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα (βιολογικά ή μη) περιέχουν πολλά πρόσθετα χημικά συστατικά και συνεπώς θα πρέπει να αποφεύγονται.
- Φυτικά έλαια (σογέλαιο, ηλιέλαιο κλπ). Η θεωρία λέει ότι τα φυτικά έλαια μειώνουν τη χοληστερίνη. Όμως η αυξημένη χοληστερίνη αποτελεί έναν από τους παράγοντες κινδύνου, και όχι νόσο. Με λίγα λόγια, η κατανάλωση φυτικών ελαίων δεν εγγυάται την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Θα πρέπει να επισκέπτεσθε τον καρδιολόγο σας για τακτικό τσεκ απ, αυτή είναι η μόνη σίγουρη μέθοδος πρόληψης. Υπάρχουν κάποιες μελέτες που αναφέρουν ότι στην πραγματικότητα τα φυτικά έλαια αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο. Προτιμάτε την Μεσογειακή δίαιτα με λογική κατανάλωση ελαιολάδου.
- Junk food χωρίς γλουτένη. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη αποτελεί το μέλλον στο μάρκετινγκ των εταιρειών τροφίμων. Επενδύουν πάρα πολλά χρήματα στην προώθηση των προϊόντων αυτών για όλους, ανεξαρτήτως εάν πάσχουν ή όχι από κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη). Το junk food χωρίς γλουτένη συνεχίζει να είναι πρόχειρο φαγητό παρότι δεν περιέχει γλουτένη. Συνήθως πρόκειται για επεξεργασμένες τροφές με πολλά χημικά πρόσθετα και ελάχιστα έως καθόλου θρεπτικά συστατικά. Εάν δεν πάσχετε από κοιλιοκάκη δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποφύγετε τη γλουτένη.
- Δημητριακά (κυρίως όσα απευθύνονται σε παιδιά). Πολλά από αυτά τα δημητριακά για το πρωινό συνοδεύονται από ετικέτες που γράφουν “από σιτάρι ολικής αλέσεως” ή “με χαμηλά λιπαρά”. Με μια πιο προσεκτική ανάγνωση της ετικέτας όμως θα διαπιστώσετε ότι περιέχουν ζάχαρη, ζάχαρη και ακόμη περισσότερη ζάχαρη. Θυμηθείτε ότι 4 g ζάχαρης αντιστοιχεί σε 1 κουταλάκι ζάχαρης. Συνεπώς υπολογίστε πόση ζάχαρη καταναλώνετε καθημερινά με αυτά που τρώτε και μην παραπονιέστε ότι δεν χάνετε βάρος ενώ τρώτε υγιεινά φαγητά. Όσο περισσότερο χρωματιστό και φανταχτερό είναι ένα κουτί δημητριακών τόσο πιο ύποπτο είναι να περιέχει εξευγενισμένους σπόρους και συνθετικά χημικά πρόσθετα. Ελέγξτε τις ετικέτες προτού επιλέξετε.