Γράφει ο Χειρουργός Ουρολόγος-Ανδρολόγος Βάιος Παπαδημητρίου, Λαμία, τηλ. 22310 50005
Ούρα: Τι περιέχουν και πώς παράγονται;
Τα ούρα περιέχουν πολλά άχρηστα για τον οργανισμό στοιχεία που προκύπτουν από το ειδικό φιλτράρισμα που γίνεται στους νεφρούς μας. Τα ούρα παράγονται στους δύο νεφρούς και αποχετεύονται προς την ουροδόχο κύστη μέσω των ουρητήρων. Οι ουρητήρες είναι δύο λεπτά σωληνάκια με μήκος από 25-29 εκατοστά, ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του κάθε ανθρώπου.
Οι κυριότερες λειτουργίες των νεφρών είναι η αποβολή προϊόντων του μεταβολισμού, όπως τα λευκώματα, και εξωγενών ουσιών (πχ φάρμακα) και η παραγωγή χρήσιμων ορμονών, όπως η ερυθροποιητίνη που είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση του αιματοκρίτη σε φυσιολογικά επίπεδα. Όταν οι νεφροί εμφανίσουν σημαντική βλάβη, τότε μιλάμε για νεφρική ανεπάρκεια που μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.
Τι χρώμα έχουν τα ούρα και τι σημαίνει;
Τα φυσιολογικά ούρα είναι κίτρινα έως διαυγή, ανάλογα με την πυκνότητα και την περιεκτικότητα διαφόρων χρωμογόνων ουσιών, όπως το ουρόχρωμα (κίτρινο), η ουροχολίνη (κόκκινο σκούρο) και η ουροερυθρίνη (πορτοκαλί). Η έκκριση ουροχρώματος αυξάνεται σε υψηλό πυρετό καθώς και σε περιπτώσεις ελαττωμένης πρόσληψης τροφής. Η ένταση του χρώματος των ούρων εξαρτάται από τη συγκέντρωση διαφόρων ουσιών σε αυτά. Έτσι, τα αραιά ούρα είναι πιο ανοιχτόχρωμα από τα πυκνά. Γενικά όσο λιγότερο νερό πίνουμε και όσο περισσότερο ιδρώνουμε, τόσο πιο σκούρα είναι τα ούρα μας.
Το χρώμα των ούρων μπορεί να μεταβληθεί από διάφορες ενδογενείς χρωμογόνες ουσίες ή μετά τη λήψη διαφόρων φαρμάκων. Τέτοια φάρμακα είναι για παράδειγμα η ριφαμπικίνη και οι φαινοθειαζίδες. Τροφές όπως τα βατόμουρα, τα παντζάρια ή οι κόκκινες καραμέλες χρωματίζουν τα ούρα πορτοκαλί ή καστανοκόκκινα, εικόνα που πρέπει να διακριθεί από την αιματουρία. Επίσης τα ούρα μπορεί να είναι κόκκινα σε ανθρώπους μετά από έντονη άσκηση και βαριά σωματική κόπωση, όπως οι επαγγελματίες αθλητές.
Όταν τα ούρα είναι κόκκινα (αίμα στα ούρα) και σκούρα πρέπει να αποκλειστεί ο καρκίνος σε όργανα του ουροποιητικού συστήματος, όπως η ουροδόχος κύστη, ο προστάτης και ο νεφρός. Η αιματουρία (αίμα στα ούρα) είναι ένα σοβαρό σύμπτωμα που πρέπει πάντα να μας θορυβεί και να διερευνάται.
Τα συμπληρώματα βιταμινών μπορεί να χρωματίσουν τα ούρα. Τα κίτρινα ούρα πχ ενδεχομένως να οφείλονται στη λήψη συμπλέγματος βιταμινών Β, διότι η βιταμίνη Β2 (ριβοφλαβίνη) έχει έντονο κίτρινο χρώμα που απεκκρίνεται στα ούρα. Σε περίπτωση που διαπιστώσετε έντονα κίτρινα ούρα και λαμβάνετε βιταμίνες Β, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε.
Ούρα που μυρίζουν: Τι σημαίνει αν έχω δύσοσμα ούρα;
Τα ούρα μας έχουν συνήθως δεν μυρίζουν ή έχουν την γνωστή ήπια μυρωδιά της αμμωνίας που μπορούμε να μυρίσουμε όταν πέσουν κίτρινα ούρα στο χαρτί. Δύσοσμα ούρα έχουμε συχνά στις ουρολοιμώξεις. Ειδικά στις λοιμώξεις από πρωτέα, τα ούρα έχουν την χαρακτηριστική μυρωδιά του ψαριού. Όταν δεν πίνουμε πολύ νερό, τα ούρα συχνά είναι περισσότερο δύσοσμα. Διάφορα επίσης φάρμακα, όπως τα αντιβιοτικά και τα συμπλέγματα βιταμινών μπορούν να δώσουν μυρωδιά στα ούρα.
Ποσότητα ούρων: Πόσα ούρα πρέπει να παράγονται την ημέρα;
Γενικά η ποσότητα των ούρων μας πρέπει να είναι πάνω από 500 ml το 24ωρο, συνήθως 1000 έως 1500 ml (1 έως 1,5 λίτρο). Όταν τα ούρα είναι λιγότερα από 500 ml ή μισό λίτρο την ημέρα, τότε μιλάμε για ολιγουρία. Συχνά ολιγουρία παρατηρείται σε αφυδάτωση λόγω ελαττωμένης πρόσληψης νερού, διαρροιών ή εμέτων. Όταν τα ούρα είναι λιγότερα από 100 ml το 24ωρο, τότε μιλάμε για ανουρία που είναι μια σοβαρή κατάσταση. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες προνεφρικές, νεφρικές ή μετανεφρικές αιτίες, για παράδειγμα η οξεία νεφρική βλάβη, η σοβαρή αφυδάτωση ή η παρουσία πετρών που προκαλούν απόφραξη στους νεφρούς. Πολυουρία είναι η κατάσταση στην οποία παράγονται πάνω από 2 λίτρα την ημέρα. Καταστάσεις που προκαλούν αυξημένη διούρηση είναι ο σακχαρώδης διαβήτης (σάκχαρο), η λήψη διουρητικών φαρμάκων όπως η φουροσεμίδη (Lasix) και ο άποιος διαβήτης.
Όταν τα ούρα είναι θολά ή γαλακτώδη, τότε συνήθως αυτό οφείλεται σε ουρολοίμωξη. Αυτή μπορεί να είναι είτε μία κυστίτιδα, είτε λοίμωξη των νεφρών που λέγεται πυελονεφρίτιδα, είτε λοίμωξη του προστάτη που λέγεται οξεία προστατίτιδα. Επίσης κίτρινα ούρα που μυρίζουν συχνά κρύβουν μία ουρολοίμωξη. Χυλουρία είναι η κατάσταση στην οποία τα ούρα περιέχουν λέμφο και τότε τα ούρα είναι γαλακτώδη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που τα θολά ούρα δεν κρύβουν κάποια παθολογική κατάσταση.
Πυουρία είναι η ανεύρεση πολλών λευκοκυττάρων στα ούρα. Αυτό σχεδόν πάντα οφείλεται σε ουρολοίμωξη ή ειδικές λοιμώξεις, όπως η φυματίωση του ουροποιητικού συστήματος.
Τα ούρα μας κάποιες φορές κάνουν αφρό. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη διατροφή ή σε σοβαρότερες ουρολογικές παθήσεις, όπως τα συρίγγια μεταξύ του ουροποιητικού συστήματος και του εντέρου.