Γράφει ο Σίμος Παπάνας, Εξάρχων Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης
Η κολονοσκόπηση είναι η ενδοσκοπική εξέταση που ελέγχει τον βλεννογόνο (δηλαδή την εσωτερική επιφάνεια) του παχέος εντέρου και διακρίνεται σε διαγνωστική και θεραπευτική. Στη διαγνωστική εξέταση γίνεται αναγνώριση βλαβών στο παχύ έντερο (φλεγμονή, εκκολπώματα, εστία αιμορραγίας, πολύποδες, καρκίνος) και στη θεραπευτική εξέταση γίνονται επεμβάσεις (αφαίρεση πολυπόδων, διάταση στενώσεων του εντέρου, αντιμετώπιση αιμορραγίας κλπ). Η κολονοσκόπηση ορισμένες φορές συνοδεύεται από έντονη δυσφορία ή πόνο λόγω του αέρα που βάζει ο γαστρεντερολόγος στο έντερο για να δει πλήρως τα τοιχώματά του. Για το λόγο αυτό χορηγείται καταστολή, δηλαδή μέθη (όπου ο ασθενής έχει τις αισθήσεις του) ή γενική αναισθησία από αναισθησιολόγο (όπου ο ασθενής δεν έχει τις αισθήσεις του, δηλαδή κοιμάται πλήρως).
Πώς βοηθάει η μουσική στη μείωση του πόνου κατά την κολονοσκόπηση;
Η αίσθηση του πόνου κατά την κολονοσκόπηση επιδεινώνεται από ψυχολογικούς παράγοντες (στρες) τόσο κατά τη διάρκεια της αναμονής πριν από την εξέταση όσο και κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Για το λόγο αυτό, σειρά μελετών επιβεβαίωσε ότι η ακρόαση μουσικής τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης με μέθη βοηθάει στη μείωση της αίσθησης του πόνου, μειώνει τη διάρκεια της κολονοσκόπησης, καθώς επίσης και τη δόση του φαρμάκου που χορηγείται ενδοφλεβίως για την καταστολή – μέθη.
Όλοι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τη μουσική με τον ίδιο τρόπο;
Όχι. Νευρολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι μουσικοί εκλαμβάνουν την μουσική σε διαφορετικό σημείο του εγκεφάλου από ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι και συγκεκριμένα είναι στο σημείο που γίνεται δεκτή και η ομιλία. Συνεπώς, η χρήση της μουσικής κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης σε μουσικούς ίσως δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα με τον γενικό πληθυσμό.
Τι είδους μουσική είναι κατάλληλη για τον έλεγχο του στρες πριν και κατά την κολονοσκόπηση;
Για τον γενικό πληθυσμό που πρόκειται να υποβληθεί σε κολονοσκόπηση προτείνεται κάποια μουσική που να μην έχει τόσο έντονες συναισθηματικές αντιθέσεις και να είναι μάλλον ήπια. Φανταστείτε π.χ. η μουσική που θα ακούσετε να έχει ξαφνικές εκρήξεις ή υπερβολικό πάθος, γεγονός που ίσως σας δημιουργούσε εντονότερο στρες και επίταση του πόνου. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγεται μουσική που δεν προβάλλει σκοτεινά συναισθήματα (λύπη, μελαγχολία, απογοήτευση κλπ).
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ενδεδειγμένης μουσικής για την αντιμετώπιση του στρες πριν και κατά την κολονοσκόπηση;
Η μουσική έχει το εξής χαρακτηριστικό: συμπαρασύρει τις λειτουργίες του σώματος (την αναπνοή και την καρδιά) ανάλογα με τον παλμό της γιατί είναι βασισμένη σε χαρακτηριστικά που τις προσομοιάζουν. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους προκαλεί συναισθήματα: συμπαρασύρει το σώμα στην αντίδραση που θα είχε αν βίωνε το συναίσθημα.
Μερικά παραδείγματα:
- Το λεγόμενο tempo (ρυθμός) μετριέται στην μουσική από 40-200 χτύπους το λεπτό. Αυτό γίνεται γιατί αυτοί είναι οι ρυθμοί που μπορεί να αντιληφθεί το σώμα μας καθότι ο εσωτερικός μας ρυθμός ορίζεται από τον χτύπο της καρδιάς.
- Μουσικές κινηματογράφου που θέλουν να δημιουργήσουν αγωνία θα έχουν ένα συνεχόμενο tempo (ρυθμός) γύρω στους 130 χτύπους το λεπτό το οποίο ίσως και θα αυξάνεται προς το σημείο της κορύφωσης αυτό έχει άμεση σχέση με το πώς εκλαμβάνει το σώμα μας το συναίσθημα της αγωνίας. Αν βλέπατε την ίδια ακριβώς ταινία με μουσική σε tempo (ρυθμό) 70 χτύπους το λεπτό μπορεί να σας φαινόταν βαρετή.
Ποια η συσχέτιση της μουσικής με την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία;
Ένας υγιής ενήλικας έχει σε κατάσταση ηρεμίας 70-80 χτύπους της καρδιάς (παλμούς) το λεπτό. Κατά τη διάρκεια της αναμονής πριν την κολονοσκόπηση οι χτύποι της καρδιάς αυξάνουν και δυνατόν να φτάσουν και τους 100-130 το λεπτό. Οι χτύποι της καρδιάς σε ασθενή που του χορηγήθηκε καταστολή-μέθη πέφτουν στους 50-65 το λεπτό. Η μουσική λοιπόν που είναι κατάλληλη για να ηρεμήσει ο ασθενής θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη σε αυτούς τους καρδιακούς παλμούς.
Επίσης η μουσική φράση (η οποία αντικατοπτρίζεται από το μουσικό μέτρο) συνδέεται με την αναπνοή. Ένας υγιής ενήλικας σε ηρεμία παίρνει 16-20 αναπνοές το λεπτό. Κατά τη διάρκεια της αναμονής πριν την κολονοσκόπηση οι αναπνοές αυξάνουν ενώ μετά τη χορήγηση καταστολής-μέθης οι αναπνοές μειώνονται σε περίπου 12 το λεπτό. Μία μουσική φράση διαρκεί περίπου όσο μία αναπνοή. Άρα είναι κατάλληλα τα μουσικά κομμάτια με μεγάλες μουσικές φράσεις (μεγάλης διάρκειας μουσικά μέτρα) ώστε να υποβοηθηθούν αργές και βαθιές αναπνοές.
Παράδειγμα μουσικής που ενδείκνυται για ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε κολονοσκόπηση είναι το ακόλουθο:
ΠΑΤΗΣΤΕ ΓΙΑ ΦΟΡΤΩΣΗ
Σημείωση: Οι ιατρικές πληροφορίες του άρθρου συντάχθηκαν υπό την καθοδήγηση του γαστρεντερολόγου Dr. Χρήστου Ζαβού, peptiko.gr