Τι είναι το μόρφωμα στην ιατρική;
Το μόρφωμα είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει έναν οποιονδήποτε σχηματισμό εντός οργάνου ή ιστού ο οποίος διαφέρει από τον παρακείμενο φυσιολογικό ιστό. Το μόρφωμα μπορεί να ανευρεθεί στην κλινική εξέταση του ασθενούς (κατά την επισκόπηση και την ψηλάφηση) ή σε διαγνωστικές εξετάσεις όπως η γαστροσκόπηση, η κολονοσκόπηση, η απλή ακτινογραφία, το υπερηχογράφημα, η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία, το σπινθηρογράφημα κλπ.
Το μόρφωμα είναι καρκίνος;
Το μόρφωμα είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε έναν σχηματισμό και δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι είναι καρκίνος. Μπορεί να πρόκειται για κύστη (κυστικό μόρφωμα) ή για ογκίδιο (συμπαγές μόρφωμα) το οποίο διακρίνεται σε καλόηθες (πχ. πολύποδας ή πολυποειδές μόρφωμα, λίπωμα, αιμαγγείωμα κλπ.) και κακόηθες (καρκίνος). Το συμπαγές μόρφωμα μπορεί να περιγραφεί επίσης και ως νεόπλασμα, χωρίς να σημαίνει ότι είναι εξ ορισμού καρκίνος. Εάν πρόκειται για συμπαγές μόρφωμα, ενδεχομένως να απαιτηθεί να γίνει βιοψία για να αποσαφηνισθεί ότι πρόκειται για καρκίνο, για προκαρκινική βλάβη (πχ. δυσπλασία) ή για καλοήθη όγκο.
Η διάγνωση του καρκίνου γίνεται αποκλειστικά με τη λήψη βιοψίας (με βελόνη ή λαβίδα βιοψίας ή χειρουργικά) ή υγρού (με λεπτή βελόνη, fine needle aspiration ή FNA) και την ιστολογική εξέταση του συμπαγούς μορφώματος ή την κυτταρολογική εξέταση του κυστικού μορφώματος, αντίστοιχα.
Στην περίπτωση εχινοκοκκίασης, η αναρρόφηση υγρού από την κύστη για την αναζήτηση των σκωληκοκεφαλών, των αγκίστρων του παρασίτου κ.ά., απαγορεύεται, επειδή υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μετάστασης των υδατίδων κύστεων, καθώς και κίνδυνος πρόκλησης αναφυλακτικής καταπληξίας.
Στην περίπτωση αιμαγγειώματος στο ήπαρ, η βιοψία σε γενικές γραμμές αντενδείκνυται λόγω του αυξημένου κινδύνου αιμορραγίας. Εντούτοις, δεν είναι απίθανο να ζητηθεί βιοψία ήπατος εφόσον υπάρχει διαγνωστικό πρόβλημα μεταξύ αιμαγγειώματος και καρκίνου ήπατος.
Να ανησυχώ όταν διαβάζω για μόρφωμα στο πόρισμα της εξέτασης;
Εάν πρόκειται για κυστικό μόρφωμα (απλή κύστη με ομαλό περίγραμμα), συνήθως αφορά σε καλοήθη βλάβη που δεν θα απαιτηθεί να γίνει κάποιος πρόσθετος έλεγχος. Έχει σημασία το περίγραμμα της κύστης αν είναι ομαλό περιγεγραμμένο ή ανώμαλο ακανόνιστο και αν περιέχει διαφραγμάτια στο εσωτερικό της.
Στην περίπτωση υδατίδας κύστης (Εχινόκοκκος κύστη) το τοίχωμα είναι ελαστικό, ιδιαίτερα ανθεκτικό, και αποτελείται (από έξω προς τα μέσα) από:
- μία παχιά ινώδη κάψα, η παραγωγή της οποίας οφείλεται στους μηχανισμούς άμυνας του ξενιστή
- έναν παχύ χιτώνα, από πολυάριθμα, απύρηνα ελάσματα
- μία λεπτή, γαλακτόχρωμη μεμβράνη (αναπαραγωγική), από την οποία εκβλαστάνουν οι θυγατέρες κύστεις
Τα συμπαγή μορφώματα, αν και δεν σημαίνουν οπωσδήποτε καρκίνο, συνήθως διερευνώνται περαιτέρω. Ο γιατρός που σας εξέτασε είναι ο υπεύθυνος να σας δώσει απαντήσεις για το είδος του μορφώματος και τι εξετάσεις πρέπει να γίνουν στη συνέχεια, αν χρειάζεται παρακολούθηση για να διαπιστωθεί εάν μεγαλώνει σε μέγεθος και κάθε πότε, εάν χρειάζεται βιοψία και χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεσή του.