Τι είναι η διάρροια από αντιβιοτικά;
Διάρροια σημαίνει υδαρείς κενώσεις πάνω από 3 φορές την ημέρα. Η διάρροια οφείλεται σε διάφορα αίτια, ένα από τα οποία είναι και η λήψη αντιβιοτικών (η διάρροια αυτή καλείται και ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα εξαιτίας των ψευδομεμβρανών που φαίνονται στο παχύ έντερο κατά την κολονοσκόπηση). Η διάρροια αυτή δυνατόν να παρουσιασθεί είτε κατά την διάρκεια λήψης των αντιβιοτικών είτε μετά το τέλος της θεραπείας με αντιβιοτικά. Τις περισσότερες φορές, αυτό το είδος διάρροιας προκαλείται από μόλυνση με βακτήριο που ονομάζεται Κλωστηρίδιο (Clostridium difficile που μετονομάσθηκε το 2016 σε Clostridioides difficile μετά τη νέα ταξινόμηση, αφήνοντας στο γένος Clostridium μόνο το είδος Clostridium butyricum).
Μελέτη (2017) από την Ιατρική Σχολή του Michigan σε πειραματόζωα, που δημοσιεύεται στο έγκριτο περιοδικό PLoS Pathogens, δείχνει ότι η ενεργοποίηση των σπόρων του C. difficile γίνεται μέσω υπερβολικής λήψης ασβεστίου, που περιέχεται σε φάρμακα (πχ πραζόλες και κορτιζόνη) και συμπληρώματα διατροφής, σε συνδυασμό με την έλλειψη βιταμίνης D. Παθήσεις του εντέρου που παρεμποδίζουν την απορρόφηση ασβεστίου επίσης ευθύνονται για την ενεργοποίηση του βακτηρίου.
Προηγούμενη μελέτη έδειξε ότι το μικρόβιο “ξυπνάει” μέσω ενός αμινοξέος που λέγεται γλυκίνη. Όμως τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι το αυξημένο ασβέστιο και τα χολικά άλατα (ταυροχολικό οξύ) από μόνα τους είναι ικανά να ενεργοποιήσουν το βακτήριο. Η αφαίρεση του ασβεστίου από τον εντερικό αυλό των ποντικιών οδήγησε σε μείωση της ενεργοποίησης του C. difficile κατά 90%.
Οι σπόροι του C. difficile είναι πολύ ανθεκτικοί και μπορούν να περάσουν αλώβητοι από το έντονα εχθρικό όξινο περιβάλλον του στομάχου. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο τρόπος καταπολέμησης των βακτηρίων είναι η χορήγηση πρόσθετου ασβεστίου ώστε να ξυπνήσουν όλοι οι σπόροι του C. difficile στο έντερο ταυτόχρονα και πιθανόν να δράσουν αποτελεσματικότερα τα αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να καταπολεμήσουν τους σπόρους του μικροβίου λόγω του ανθεκτικότατου περιβλήματος, παρά μόνο το ενεργοποιημένο μικρόβιο χωρίς το περίβλημα. Η εξάλειψη των σπόρων μέσω ενεργοποίησής τους και χορήγησης αντιβιοτικών, θα οδηγήσει και σε μικρότερη ενδονοσοκομειακή διασπορά των σπόρων του βακτηρίου στους υπόλοιπους ασθενείς.
Διάρροια σχετιζόμενη με αντιβιοτικά δυνατόν να συμβεί ακόμη και αν κάποιος δεν έχει λάβει αντιβιοτικά, σε περίπτωση που έρθει σε επαφή με μολυσμένα άτομα ή μολυσμένες επιφάνειες και στη συνέχεια δεν πλύνει τα χέρια του.
Πάνω από το 40% των δαπέδων δημοσίων κτιρίων και των παπουτσιών είναι μολυσμένα από σπόρους Κλωστηριδίου, οι οποίοι επιβιώνουν έως και 6 μήνες σε θερμοκρασία δωματίου και είναι ανθεκτικοί σε αλκοολούχα διαλύματα. Οι ειδικοί συνιστούν καλό πλύσιμο χεριών, να βγάζουμε τα παπούτσια πριν μπούμε στο σπίτι και να χρησιμοποιούμε ειδικά αντισηπτικά που σκοτώνουν τους σπόρους του Κλωστηριδίου για την πρόληψη επαναλοίμωξης.
Δείτε τις πιο πρόσφατες (Ιούνιος 2021) κατευθυντήριες οδηγίες του Αμερικανικού Κολλεγίου Γαστρεντερολογίας (American College of Gastroenterology) για την πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία της λοίμωξης από C. difficile κάνοντας κλικ εδώ.
Ποια είναι τα είδη των αντιβιοτικών;
Στον παρακάτω Πίνακα φαίνονται όλα τα είδη των αντιβιοτικών ανά κατηγορία (Πηγή: Dr. Dhashn Hassan Dhshan. Pharma Guide).
Ποια είναι τα συμπτώματα της διάρροιας από αντιβιοτικά;
Τα πιο συνήθη συμπτώματα της διάρροιας από αντιβιοτικά περιλαμβάνουν:
- Υδαρή διάρροια (3 ή περισσότερες υδαρείς κενώσεις για 2 ή περισσότερες ημέρες)
- Κράμπες στην κοιλιά
Σε σοβαρές περιπτώσεις τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Αίμα ή πύον στα κόπρανα
- Πυρετό
- Πόνο στην κοιλιά
- Ναυτία
- Ανορεξία
- Αφυδάτωση, δηλαδή όταν ο ασθενής χάσει πάρα πολλά υγρά. Τα συμπτώματα της αφυδάτωσης περιλαμβάνουν σκούρο κίτρινο χρώμα ούρων, δίψα, αδυναμία, καταβολή, ζάλη και σύγχυση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς με λοίμωξη από C. difficile είναι ασυμπτωματικοί (φορείς), παρόλα αυτά μπορούν να μεταδώσουν την λοίμωξη σε άλλους ανθρώπους.
Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την διάρροια από αντιβιοτικά;
Ναι. Ο γαστρεντερολόγος σας θα σας συστήσει να κάνετε εξετάσεις αίματος και καλλιέργεια κοπράνων. Επίσης, πιθανόν να χρειασθεί να υποβληθείτε σε ενδοσκόπηση παχέος εντέρου (κολονοσκόπηση) και λήψη βιοψιών.
Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να νιώσω καλύτερα;
Ναι. Για να βοηθήσετε τον εαυτό σας μπορείτε να:
- Πίνετε πολλά υγρά που περιέχουν νερό, αλάτι και ζάχαρη. Μπορείτε να αναμιγνύετε το νερό με χυμό, σόδα, και ζωμό σούπας. Αν πίνετε αρκετά υγρά, θα δείτε τα ούρα σας να παίρνουν χρώμα ανοικτό κίτρινο ή σχεδόν διαυγές.
- Προσπαθήστε να τρώτε λίγο φαγητό. Επιτρέπονται πατάτες, ζυμαρικά, ρύζι, πλιγούρι βρώμης, μπανάνες, σούπες και βραστά λαχανικά.
- Ρωτήστε τον γαστρεντερολόγο σας αν θα πρέπει να πάρετε “προβιοτικά”. Τα προβιοτικά είναι «καλά» βακτηρίδια που προστατεύουν το έντερο.
Πότε θα πρέπει να απευθυνθώ σε γαστρεντερολόγο;
Επικοινωνήστε επειγόντως με τον γαστρεντερολόγο σας όταν διαπιστώσετε:
- Μεγάλο αριθμό υδαρών κενώσεων σε μία ημέρα
- Πρόσμιξη με αίμα ή πύον στις κενώσεις σας
- Πυρετό
- Έντονο πόνο στην κοιλιά ή πρήξιμο της κοιλιάς
- Ναυτία
- Συμπτώματα αφυδάτωσης που αναφέρονται παραπάνω
Πώς αντιμετωπίζεται η διάρροια από αντιβιοτικά;
Ο γαστρεντερολόγος σας θα σας συστήσει την διακοπή του αντιβιοτικού που προκάλεσε την διάρροια και πιθανόν την αντικατάστασή του από άλλο αντιβιοτικό. Αν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά, θα χρειασθεί να νοσηλευθείτε στο νοσοκομείο.
Μπορεί να προληφθεί η διάρροια από αντιβιοτικά;
Για να μειώσετε την πιθανότητα να κολλήσετε ή να διασπείρετε τα μικρόβια C. difficile, συνιστάται να:
- Πλένετε τα χέρια σας συχνά με σαπούνι και νερό, ειδικά μετά τη χρήση της τουαλέτας και πριν από το φαγητό. Μην βασίζεστε στην απλή επάλειψη των χεριών σας με αλκοολούχα διαλύματα καθαρισμού χεριών, επειδή δεν έχει αποδειχθεί ότι εμποδίζουν την εξάπλωση του C. difficile.
- Ακολουθήστε τους κανόνες για το πλύσιμο των χεριών που αναφέρονται στο σχετικό άρθρο του peptiko.gr και φορέστε γάντια αν επισκεφθείτε κάποιον στο νοσοκομείο που έχει λοίμωξη από C. difficile.
- Βγάλτε τα παπούτσια σας πριν μπείτε στο σπίτι.
- Καθαρίστε τις επιφάνειες με χλωρίνη.
Έλαβα θεραπεία για διάρροια από αντιβιοτικά αλλά η διάρροια επανήλθε μετά το τέλος της θεραπείας. Τι να κάνω;
Ενημερώστε τον γαστρεντερολόγο σας. Πιθανόν να χρειασθεί να λάβετε φαρμακευτική αγωγή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Βιβλιογραφία
- Kelly CR, Fischer M, et al. ACG Clinical Guidelines: Prevention, Diagnosis, and Treatment of Clostridioides difficile Infections. Am J Gastroenterol 2021 Jun 1;116(6):1124-1147.
- Kochan TJ, et al. Intestinal calcium and bile salts facilitate germination of Clostridium difficile spores. PLoS Pathog 2017;13:e1006443.