Kimler probiyotik almamalı?

Probiyotikler, son yıllarda bağırsak sağlığını destekleme, bağışıklığı güçlendirme ve hatta zihinsel iyilik halini iyileştirme gibi potansiyel faydaları nedeniyle büyük popülerlik kazanmıştır. “İyi bakteri” olarak adlandırılan bu canlı mikroorganizmalar, yoğurt, kefir, lahana turşusu gibi fermente gıdalarda ve diyet takviyelerinde bulunur. Probiyotikler genellikle çoğu insan için güvenli kabul edilse de, herkes için uygun değildir. Bazı bireyler, potansiyel sağlık riskleri nedeniyle probiyotik kullanırken dikkatli olmalı veya bunlardan tamamen kaçınmalıdır. Bu makale, kimlerin probiyotik almaması gerektiğini ve nedenlerini incelemektedir.

1. Bağışıklık sistemi zayıf olan hastalar

Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, probiyotiklerin olumsuz etkilerine karşı daha yüksek risk altındadır. Bu grup şunları içerir:

Kemoterapi veya radyasyon tedavisi gören kanser hastaları: Bu tedaviler bağışıklık sistemini baskılayabilir ve vücudu enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Organ nakli yapılmış hastalar: Organ nakli geçiren hastalar, organ reddini önlemek için genellikle bağışıklık baskılayıcı ilaçlar alır ve bu durum probiyotik kaynaklı enfeksiyon riskini artırabilir.
HIV/AIDS hastaları: HIV, bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini azaltır; bu da probiyotik kullanımından kaynaklanabilecek enfeksiyon riskini artırabilir.
Otoimmün hastalığı olan hastalar: Lupus, romatoid artrit veya multipl skleroz gibi durumlar bağışıklık sistemi işlev bozukluğu içerebilir ve probiyotikler semptomları kötüleştirebilir veya enfeksiyonlara neden olabilir.

Bu durumlarda, vücuda canlı bakteri alınması, bağışıklık sisteminin probiyotikleri etkili bir şekilde düzenleyememesi nedeniyle enfeksiyonlara veya sistemik sorunlara yol açabilir.

2. Kritik hastalığı olan veya hastanede yatan hastalar

Özellikle yoğun bakım ünitelerinde (YBÜ) yatan hastalar genellikle sağlık açısından kırılgan bir durumdadır. Bu bireyler için probiyotikler şu riskleri taşıyabilir:

Bakteriyel translokasyon: Probiyotikler bağırsak bariyerini aşarak kan dolaşımına girebilir ve sepsis veya diğer ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.
Tıbbi tedavilere müdahale: Probiyotikler ilaçlarla veya tedavilerle etkileşime girerek iyileşme sürecini zorlaştırabilir.

Yapılan çalışmalar, kritik hastalarda probiyotiklerin güvenliği konusunda karışık sonuçlar göstermiştir ve bazı vakalarda olumsuz sonuçlar bildirilmiştir. Bu nedenle, bu bireylerin probiyotiklerden kaçınması genellikle önerilir.

3. İnce bağırsak bakteriyel aşırı çoğalması (SIBO) olan kişiler

SIBO, ince bağırsakta bakterilerin aşırı çoğalmasıyla karakterize bir durumdur. Semptomlar arasında şişkinlik, gaz, ishal ve karın ağrısı bulunur. SIBO’su olan bireyler için probiyotik almak, zaten aşırı nüfuslu bir ortama ek bakteri ekleyerek semptomları kötüleştirebilir.

4. Probiyotik içeriklerine alerjisi veya hassasiyeti olan kişiler

Probiyotik takviyeleri genellikle süt, soya veya glüten gibi ek içerikler içerir ve bu maddeler hassas bireylerde alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Ayrıca, bazı kişiler belirli bir alerjisi olmasa bile probiyotik alırken şişkinlik, gaz veya ishal gibi yan etkiler yaşayabilir. Bilinen alerjiniz veya hassasiyetiniz varsa etiketleri dikkatlice okumak önemlidir.

5. Bebekler ve küçük çocuklar

Probiyotikler bazen çocuklarda kolik veya ishal gibi sorunları gidermek için önerilse de, yalnızca bir çocuk doktorunun rehberliğinde verilmelidir. Özellikle prematüre doğan veya altta yatan sağlık sorunları olan bebekler, probiyotik kullanımından kaynaklanan enfeksiyon riski altında olabilir. Küçük çocukların gelişmekte olan bağışıklık sistemleri, probiyotikleri yetişkinler kadar etkili bir şekilde işleyemeyebilir, bu nedenle dikkatli olunması gerekir.

6. Santral venöz kateter veya diğer tıbbi cihazları olan hastalar

Santral venöz kateter veya diğer kalıcı tıbbi cihazları olan kişilerde enfeksiyon riski artar. Probiyotikler, bakterilerin kan dolaşımına girmesine ve sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu tür cihazlarınız varsa, probiyotik almadan önce doktorunuza danışın.

7. Belirli ilaçları kullanan hastalar

Probiyotikler, bazı ilaçlarla etkileşime girerek etkilerini azaltabilir veya istenmeyen yan etkilere neden olabilir. Örneğin:

Bağışıklık baskılayıcılar: Daha önce belirtildiği gibi, bu ilaçlar probiyotik kaynaklı enfeksiyon riskini artırabilir.
Antibiyotikler: Probiyotikler genellikle antibiyotiklerin bağırsak florası üzerindeki etkilerini dengelemek için alınsa da, etkileşimi önlemek için en az iki saat arayla alınmalıdır.
Antifungal ilaçlar: Probiyotikler antifungal tedavilerin etkinliğini azaltabilir.

8. Pankreatiti olan hastalar

Bazı çalışmalar, probiyotiklerin şiddetli pankreatiti olan bireylerde komplikasyon riskini artırabileceğini öne sürmektedir. Pankreasın iltihaplanmasıyla karakterize olan bu durumda, probiyotik kullanımı nadiren bağırsak iskemisine (bağırsaklara kan akışının azalması) neden olabilir. Bu nedenle, pankreatiti olan hastalar doktorları özellikle önermedikçe probiyotiklerden kaçınmalıdır.

9. Histamin intoleransı olan bireyler

Lactobacillus casei ve Lactobacillus reuteri gibi bazı probiyotik türleri, bağırsakta histamin üretebilir. Histamin intoleransı olan bireylerde bu durum, baş ağrısı, yüz kızarması, burun tıkanıklığı veya sindirim sorunları gibi semptomlara yol açabilir. Histamin intoleransınız varsa, düşük histaminli probiyotik türlerini tercih edin veya probiyotiklerden tamamen kaçının.

10. Ameliyat olacak hastalar

Yakın zamanda ameliyat olacaksanız, ameliyattan en az iki hafta önce probiyotik almayı bırakmanız önerilir. Probiyotikler, vücudun bağışıklık tepkisi zayıflayabileceği için ameliyat sırasında veya sonrasında enfeksiyon riskini artırabilir.

Sonuç

Probiyotikler birçok potansiyel sağlık faydası sunsa da, herkes için uygun bir çözüm değildir. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, kritik hastalığı olanlar veya belirli tıbbi durumlara sahip bireyler, probiyotiklerden kaçınmalı veya yalnızca tıbbi gözetim altında kullanmalıdır. Yeni bir takviyeye başlamadan önce, özellikle yüksek riskli gruplardan birine dahilseniz, mutlaka doktorunuza danışın. Dikkatli ve bilinçli bir yaklaşım benimseyerek sağlığınızı ve iyilik halinizi ön planda tutabilirsiniz.